Anzavur İsyanı

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE BİR İÇ TEHDİT

Anzavur İsyanı, Milli Mücadele döneminde Anadolu’da çıkan en önemli iç isyanlardan biridir. 1919 ve 1920 yıllarında Batı Anadolu'da patlak veren bu isyan, özellikle Çanakkale, Balıkesir, Biga, Gönen, Manyas ve Yenice bölgelerinde etkili oldu. İsyanın lideri, Bandırma doğumlu eski Osmanlı subayı Ahmet Anzavur’dur. Osmanlı hükümeti ve İngilizler tarafından desteklenen bu isyan, Anadolu’da yeni kurulan Kuvâ-yi Milliye hareketini zayıflatmayı amaçlıyordu.

ANZAVUR İSYANININ SEBEPLERİ

• Osmanlı hükümetinin ve İngilizlerin Milli Mücadele karşıtı faaliyetleri desteklemesi,

• Padişaha bağlı olan bazı grupların, Mustafa Kemal ve Kuvâ-yi Milliye’yi tehdit olarak görmesi,

• Halk arasında mevcut yönetim değişiklikleriyle ilgili bilgi eksikliği ve kargaşa,

• Anzavur Ahmet’in kişisel hırsı ve Osmanlı hükümetinden aldığı destek.

İSYAN NASIL VE NEREDE BAŞLADI

Anzavur Ahmet, Ekim 1919'da ilk isyan hareketini başlattı. Çanakkale, Balıkesir ve Biga bölgelerinde Kuvâ-yi Milliye’ye karşı ayaklandı. Biga, isyanın en önemli merkezlerinden biri haline geldi. Biga ve çevresindeki bazı yerel yöneticiler, Anzavur’u destekledi. Ancak, Kuvâ-yi Milliye güçleri burada hızla karşı harekete geçti ve isyanı bastırdı. İlk başarısızlıktan sonra Anzavur, Osmanlı hükümetinden ve İngilizlerden yeni destek aldı.

Anzavur Ahmet durmuyordu.

Mart 1920’de ikinci kez isyan etti. Bu kez daha güçlü bir ordu ile Gönen, Manyas ve Yenice bölgelerini ele geçirdi. Yenice, Anzavur’un stratejik bir geçiş noktası olarak kullandığı önemli bir bölgeydi.

Buradan Çanakkale’ye ilerlemeyi hedefledi. Çanakkale, İngilizlerin ve Osmanlı yönetiminin büyük önem verdiği bir bölgeydi. Anzavur, burada halkı Kuvâ-yi Milliye’ye karşı kışkırttı; ancak, Kuvâ-yi Milliye güçleri Yenice ve Çanakkale’de karşı saldırıya geçti ve isyanı büyük ölçüde bastırdı.

Anzavur’un birlikleri, Kuvâ-yi Milliye’ye büyük zarar verse de Mustafa Kemal yanlısı güçler hızla organize oldu ve isyanı tamamen kontrol altına aldı. Anzavur, aldığı ağır yenilgi sonrası kaçmaya çalıştı ancak yakalandı ve öldürüldü.

Oğlu Kadri ise aynı yıl İngilizler tarafından donatıldı ve emrindeki adamlarıyla babasının intikamını almak için Yunan adalarından Anadolu kıyılarına çıktı. Bu çıkış onun da sonunu getirdi. Yaralı olarak ele geçirilen oğul kadri İngilizlerin tüm çabalarına rağmen askeri mahkemede yargılandı ve isyana katıldığı, halkı kışkırttığı tespit edildi. Bunun üzerine, isyanı bastırma sürecinde alınan karar doğrultusunda asılarak idam edildi. Bu olay, Anzavur isyanının tamamen sona ermesini sağladı ve isyancıların geri kalanını dağılmaya zorladı.

ANZAVUR İSYANI SONUCU

Anzavur İsyanı, Milli Mücadele’nin karşılaştığı en büyük iç tehditlerden biri oldu ve bakın hangi sonuçları ortaya çıkardı.

• Kuvâ-yi Milliye’nin gücü ve disiplini arttı,

• Halkın büyük çoğunluğu Milli Mücadele’yi desteklediğini gösterdi,

• İç isyanların Anadolu’daki bağımsızlık hareketini geciktiremediği anlaşıldı,

• Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı süreç sekteye uğramadan devam etti.

Anzavur İsyanı, Milli Mücadele’nin karşılaştığı en büyük zorluklardan biri olsa da, Mustafa Kemal önderliğinde Türk halkının bağımsızlık azmini kırmayı başaramadı. Bu isyanın bastırılması, Milli Mücadele’nin daha da güçlenmesine ve Anadolu’da tam bağımsızlık yolunun açılmasına katkı sağladı.

Bizim bölgemizde olup biten Anzavur İsyanı dilimize, olumsuzluk anlamına gelen “Anzavurluk Yapma” deyimini kazandırdı. Bu sözcüğün Konya ve Kırklareli bölgesinde halk ağzına gaddar, kinci ve azgın manalarında geçmiş.

Çanakkale’nin destansı savaşından sonra bir de bölgemiz Anzavur İsyanı ile çalkalanmıştır.