Çanakkale’de Görünmeyen Gerçek: Hava “Temiz” Görünüyor Ama Ölçümler Başka Şey Söylüyor

Bir Ege Kenti: Rüzgarı Güzel, Verisi Karmaşık

Kaz Dağları’nın kuzey eteklerinde, Ege ve Marmara’nın tam kesişiminde yer alan Çanakkale, genellikle “temiz hava kenti” olarak bilinir.
Ancak Sabancı Üniversitesi’nin “Türkiye Hava Kirliliği Raporu”na göre, şehirdeki bazı istasyonlarda partikül madde (PM10 ve PM2.5) ölçümlerinde yılın belli dönemlerinde limit değerler aşılabiliyor.
Raporda özellikle Çan-MTHM istasyonunun ölçüm kapasitesinin sınırlı olduğu, bazı günlerde verilerin eksik kaydedildiği de belirtiliyor.

Sayılar Ne Diyor?

Temiz Hava Eylem Planı verilerine göre Çanakkale genelinde yıllık ortalama PM2.5 seviyesi 11 µg/m³ civarında. Bu değer Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021’de belirlediği yeni sınır olan 5 µg/m³ değerinin iki katından fazla.
Yani resmi tanıma göre “iyi” kabul edilse de, uluslararası standartlara göre “orta riskli” sınıfına yaklaşıyor.

Çanakkale’nin merkezinde bulunan hava kalitesi istasyonları, Hava Kalitesi Endeksi (AQI) açısından “iyi” seviyeyi korusa da, Can ilçesindeki ölçümler dönemsel artışlar gösteriyor.
Bu verilere göre, hava zaman zaman Dünya Sağlık Örgütü’nün “duyarlı gruplar için riskli” olarak tanımladığı seviyeye çıkıyor.

Uzmanlar Ne Diyor?

Sabancı Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Merkezi araştırmacıları, “veri eksikliklerinin” tehlikeyi gözden kaçırabileceğini belirtiyor:

“Hava temiz görünebilir ama ölçüm yapılmayan bölgelerde farklı sonuçlar alınabiliyor. Özellikle yerleşim yoğunluğu artan alanlarda periyodik izleme yapılmalı.”

Benzer şekilde hazırlanan modelleme raporlarında, Çanakkale’nin rüzgar yönü ve endüstriyel faaliyetlerin, hava kalitesini doğrudan etkilediği vurgulanıyor.

Halk Ne Hissediyor?

Şehir sakinleri, Çanakkale’nin hala Türkiye’nin en yaşanabilir şehirlerinden biri olduğunu söylüyor. Ancak özellikle kış aylarında ısınma kaynaklı duman, sabah saatlerinde Boğaz üzerinde sis tabakası oluşturabiliyor. Bazı mahallelerde gözle görülür farklar var: kıyı bandında hava temizken, iç bölgelerde duman yoğunluğu artabiliyor.

“Temiz” Demek Her Zaman “Güvenli” Değil

Rüzgarı bol, oksijeni yüksek bu şehirde bile ölçüm cihazları zaman zaman limit değerleri zorluyor. Uzmanlara göre bu durum, “temiz hava şehirleri” için bile periyodik ölçüm ve veri şeffaflığı gerekliliğini hatırlatıyor.

“Çanakkale’nin havası genel olarak iyi, ama tamamen sorunsuz değil. Gerçek temizlik, düzenli ölçümle olur.”