Tunceli’nin dağlık ve engebeli bölgelerinde yetişen Tunceli sarımsağı, bilimsel adıyla Allium tuncelianum, sadece bu coğrafyaya özgü bir endemik bitkidir. Bölge halkı tarafından “dağ sarımsağı” veya “kaya sarımsağı” olarak bilinen bu tür, aroması ve lezzetiyle diğer sarımsak çeşitlerinden ayrılır. 2019 yılında aldığı coğrafi işaret tescili ile hem Tunceli’nin kültürel mirası hem de biyolojik çeşitliliği açısından değerli bir hâle gelmiştir. Tescil, ürünün yalnızca Tunceli’de yetiştiğini ve eşsiz niteliklerini koruduğunu resmî olarak garanti ediyor.
Tunceli sarımsağı, doğada genellikle tek dişli olarak bulunur ve güçlü aromasıyla yemeklere kendine has bir tat katar. Yörede geleneksel olarak kışın kurutularak saklanır veya taze olarak tüketilir. Sağlık açısından da faydalı olan bu bitki, bağışıklığı güçlendirmesi ve doğal antibiyotik etkisi ile bilinir. Ancak son yıllarda aşırı toplama ve bilinçsiz tüketim nedeniyle tür ciddi bir tehdit altında bulunuyor.
Koruma önlemleri kapsamında, özellikle Ovacık ilçesinde başlatılan kontrollü üretim projeleri büyük önem taşıyor. Bu projeler hem Tunceli sarımsağının neslinin korunmasını sağlıyor hem de yöre halkına ekonomik kazanç imkânı sunuyor. Böylece bitkinin doğal yaşam alanları zarar görmeden, sürdürülebilir bir şekilde üretimi mümkün hâle geliyor.
Tunceli sarımsağı, yalnızca gastronomik bir değer taşımıyor; aynı zamanda yüksek ekonomik değeriyle de dikkat çekiyor. Kilogram fiyatı 1000 TL’yi bulabiliyor ve sınırlı sayıda yetişmesi, piyasada nadir bulunmasını sağlıyor. Bu nedenle doğadan izinsiz toplamak ve satmak yasak. Yasağa uymayanlar için 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında 557 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanabiliyor.
Coğrafi işaret tescili, Tunceli sarımsağının tanıtımı ve korunması açısından kritik bir adım. Tescil sayesinde yalnızca Tunceli sınırlarında yetişen ve belirli kalite standartlarını karşılayan sarımsak “Tunceli sarımsağı” adıyla satışa sunulabiliyor. Bu durum hem türün sürdürülebilirliğini güvence altına alıyor hem de yöre ekonomisine katkı sağlıyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: