KA-PAN-MA-LI-YIZ-!..

Virüs salgının kaçıncı dalgasını yaşadığımızı bilmiyorum ama herkesin etrafı, akrabalarında test sonucu pozitif çıkan o kadar çok arttı ki, alınan yarı kapanmalar ve kısıtlamaların çok işe yamadığı kesin. Vakalar artık yanı başımızda, etrafımızda, gittiğimiz her yerde. Uzmanlar misafirliğe gitmeyin dedikçe komşular toplanıp dedikodu üzerine sanki açık oturum yapıyorlar. Birçok pandemi hastanelerinin doluluk oranı yüzde 80’e ulaştı. Çanakkale Devlet Hastanesinin de bir bölümü geçtiğim Çarşamba gününden itibaren koronavirüs hastası almaya başladı. Son verilere bakıldığında bu kışı çok sıkıntılı geçirecek gibi görünüyor. Buna rağmen Türkiye'de hükümet, muhalefetin ve bilim insanlarının salgınla mücadele için en az 2-3 haftalık ‘tam kapanma' önerileri yerine ‘kısmi' tedbirleri tercih ediyor. Bunun gerekçesi de ekonomik olarak gösteriliyor. Zaten kötü durumdaki ekonominin ‘tam kapanma’ olursa daha da kötüye gideceği öne sürülüyor.
***
Salgının ekonomik etkileri üzerine çalışmalar yapan uzmanlar kısmi tedbirler yerine tam kapanma uygulanması durumunda vaka ve ölüm sayılarının ciddi şekilde düşeceğini, ekonomik maliyetin de kısmi tedbirlere kıyasla sanılan kadar yüksek olmayacağını vurguluyor.1 aylık tam kapanmanın ekonomik maliyeti GSYİH’ın yüzde 3,3’ü kadar. Bu rakam da 2019 fiyatlarıyla yaklaşık 145 milyar TL. tam kapanma ve sıkı tedbirler uygulansaydı kamunun vatandaşa 1 yılda toplam 123 milyar TL’lik doğrudan gelir desteği vermesi gerekirdi. 2-3 haftalık tam kapanma olur mu? Bu yükün altından kalkılır mı bunu önümüzdeki haftalarda göreceğiz. Eğer tam kapanma olur ve sonrasında sıkı tedbirler uygulanmaya devam ederse vaka ve ölüm oranlarında minimum seviyelere ineceğimiz konusunda uzmanlar hemfikir.
***
Sağlık Bakanı’nın en son açıklamasına göre Çin’den gelen 50 milyon dozluk açı bugün sağlık çalışanlarına vurulmaya başlanacak. İlk dozdan 12 gün sonra ikinci doz vurulacak ve sonrasında 28 gün içinde bağışıklık kazanılacak. Görüşler böyle ama herkesin de kafaları karışık. Bazı vatandaşlar aşının bir işe yaramayacağını düşünürken bazı kişiler ise aşı olmaktan yana. 50 milyon doz açı ancak 25 milyon kişiye uygulanabilecek peki geri kalanlar ne olacak. Kafaların çok karışık olası ve aşı üzerine birçok spekülatif görüşler ortaya atılması büyük bir bilgi kirliliği yaratıyor.
***
En son alınan kısıtlama kararlarından sonra esnafların birçoğu iş yerlerini açmaz oldu. Çağ ocakları kahvehaneler, çay bahçeleri hemen hemen birçok yer kapalı. Marketler belirli bir saate kadar açık. Hafta sonları tekel bayileri komple kapalı olurken marketler açık oluyor. Marketlerde tekel ürünlerinin satılması tekel büfelerinin kapalı olması bir anlam ifade etmiyordu. Son alınan karara göre hafta sonları açık olan marketlerde içki satışı yapılamayacak. Cuma akşamından pazartesi sabah 5’e kadar alkol satışı yasaklanmış durumda. Bu yasak bir şeylere hazırlık mıdır orasını bilemem. Bırakın millet evinde iki kadeh içip rahatlasın, son zamanlarda aile içi kavgalarda büyük bir artış gözleniyor.
***
Bu pandemi döneminde ve en son alınan kısıtlama kararlarından sonra en çok kar edenler, bankalar, cep telefonu operatörleri, elektrik ve doğalgaz dağıtım şirketleri. Herkes evde olunca doğal olarak internette limitler aşılıyor, daha çok elektrik ve doğalgaz tüketiliyor durum böyle olunca bu şirketler karlarını katlıyor ama hiçbiri de taşın altına elini sokmuyor. Faturalar ödenmediği zaman şirketler ya hizmet vermeyi kesiyor ya da adli yollara başvuruyor. En son edindiğim bilgiye göre şu an yaklaşık olarak 28 milyon icra dosyası var. İnsanlar zaten aylardır işsiz durumda bu paraları nasıl ödeyecekler? Tabi ki de ödemeyecekler. Hele hele en son okuduğum bir haber ‘bu kadar da olmaz’ dedirtiyor. Haber aynen şöyle; “Elektrik Dağıtım Tarifesinin Düzenlenmesi ile Perakende Satış Tarifesinin Düzenlenmesi hakkındaki iki ayrı tebliğ Resmi Gazetede yayımlandı. Her iki tebliğle, 2021 ila 2025 arasındaki 5 yıllık dönemde elektrik dağıtım şirketleriyle elektrik tedarik şirketlerinin yaptıkları masrafların vatandaşın faturasına ne şekilde yansıtılacağı belirlendi. Karara göre, elektrik dağıtım şirketlerinin yıl içinde yaptıkları temsil ve ağırlama giderleri, üye oldukları derneklere ödedikleri aidatlar, verdikleri ilanların giderleri gibi tüketiciyi ilgilendirmeyen birçok harcama vatandaşın ödediği elektrik faturalarına yansıtılacak.” Bu karda da yapmayın artık. Bu vatandaşa zulümdür.
***
Tam kapanmayı finanse etmek için, hazine garantisi verilen, köprülere, otoyollara, hastanelere, havalimanlarına sadece birkaç ay ödeme yapmayın. Kaynak bulmak o kadar zor değil. Bazı ülkeler milyon dolarları olanlardan pandemi için özel vergi almaya başladılar bile. Kısacası bu kuşu sağlıklı atlatabilmemiz için en az 15 gün, “KA-PAN-MA-LI-YIZ.”