Balkan turizminde yükselen bir oyuncu olan Karadağ, geçtiğimiz günlerde gündeme gelen Türk turistlere yönelik saldırı sonrası hem imajında zarar gördü hem de ekonomik ve yatırımcı ilişkilerinde ciddi risklerle karşı karşıya. Olay, bir Türk vatandaşının Karadağ vatandaşı bir kişiyi bıçaklaması ile başladı ve ardından Türk turistlerin ve yerleşik Türklerin hedef alındığı gösterilerle büyüdü.
Turizmde Türkiye’nin Rolü
Karadağ 2024 yılı verilerine göre toplam 2 606 854 turist gelişi ve 15 594 299 geceleme kaydetti. Yabancı turistlerin gecelemeleri arasında Türk turistler yaklaşık %4,9’luk paya sahip.
Bu oran, Türkiye çıkışlı rezervasyonların ve tur operatörlerinin Karadağ destinasyonlarını çıkarma eğilimiyle birlikte önemli bir kayıp alarmı olarak değerlendirilebilir.
Türkiye’nin Balkan turizmindeki ağırlığı düşünüldüğünde, Türk turistlerin Karadağ için hem doğrudan turist geliri hem de yaygın yatırımcı varlığı açısından kritik olduğu açık.
Ekonomik Bağlar ve Yatırım Gerçekleri
Türkiye ile Karadağ arasındaki ticaret hacmi güncel rakamlarla net gözükmese de, karşılıklı ihracat-ithalat verilerine göre Türkiye’nin Karadağ’a ihracatı ve Karadağ’ın Türkiye’ye ihracatı milyonlarca dolar düzeyinde.
Yatırım açısından Türkiye, Karadağ’da önemli bir paya sahip: 10.000’i aşkın Türk şirketinin bu ülkede kayıtlı olduğu bildiriliyor. Başka bir kaynakta ise yaklaşık 6.000 Türk sermayeli şirket olduğu belirtiliyor.
Türk vatandaşlarının Karadağ’da ikamet eden sayısı da yaklaşık 13.000 düzeyinde bildiriliyor. Bu şirketler ve yerleşikler, turizm-inşaat-gayrimenkul gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.
Dünyaya servis edilen bu görüntüler son derece onur kırıcı olarak yorumlanıyor.
Karadağ’ın Temel Bilgileri
Nüfus: 2023 sayımına göre yaklaşık 623.633 kişi
Yüzölçümü: Yaklaşık 13.812 km² (örneğin) — Balkan coğrafyasında küçük ama turizm potansiyeli güçlü bir ülke.
Öne çıkan turistik şehirler:
Budva: 2024 yılında 803.011 gelen turist ile ülke içinde en yoğun destinasyon.
Kotor: UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan eski kent, Bay of Kotor manzarasıyla dikkat çekiyor.
Başkent Podgorica: 179.505 nüfuslu idari ve ekonomik merkez.
Turizm ülke ekonomisinde çok önemli: Hizmet sektörü içinde turizmin payı yaklaşık %25 civarında.
Kriz Riski ve Olası Ekonomik Kaybı
Türk turistlerin ve Türk yatırımcılarının çekildiği ya da çekilmeyi düşündüğü bir ortam, Karadağ için çok yönlü bir kayıp anlamına geliyor. Tur operatörlerinin Karadağ’ı programlarından çıkarması, Türk turist güven algısının zedelenmesi ve yatırımcıların kararlarını gözden geçirmesi şu riskleri gündeme getiriyor:
Turizm gelirlerinde düşüş: Türk turistlerin payı %4,9 civarıyken bu payın azalması doğrudan kayıp demektir.
Yatırım ve iş alanlarında durgunluk: Türk şirketlerinin faaliyet alanları — inşaat, turizm işletmeleri, gayrimenkul — risk altında.
İş gücü ve ikametçi kaybı: Yaklaşık 13.000 Türk ikamet eden için artan güvenli ortam endişesi ve çekilme kararları söz konusu olabilir.
Bilinirlik ve imaj sorunu: Turistlerin “kendini güvende hissetmeme” durumu, ileriye dönük turizm planlarında kaçınılmaz olarak göz önünde olacak.
Dikkat Çekici Bilgiler
2024’te yurt dışından gelen turistlerin geceleme payında Türk turistler %4,9 ile Almanya ve Ukrayna’nın hemen ardından geliyor. Bu da gösteriyor ki; bu ülkeyi en çok ziyaret eden 3 ülkeden biri Türk turistler.
Türk yatırımcıların varlığı yalnızca turizm değil, aynı zamanda inşaat ve gayrimenkul sektörlerinde de “kritik eşik” olarak değerlendiriliyor.
"Türklere Ölüm", "Türkler Defol" gibi sloganlar atan yerli halk sokağa çıktı
Türk şirket sayısının 6.000-10.000 arasında olması, Türkiye-Karadağ ekonomik bağlarının yüzeyin altında bile güçlü olduğunu gösteriyor.
Olay sonrası olarak Karadağ Hükümeti’nin Türkiye’ye yönelik vize muafiyetini askıya alma adımı, ilişkilerdeki hassasiyeti artırdı.
Karadağ'a bu pahalıya malolabilir
Türkiye’den gelen turistler ve yatırımcılar Karadağ için bir gelir ve gelişim kaynağıydı. Ancak son yaşananlar, bu ilişkinin kırılganlığını da ortaya koydu. Karadağ’ın turizm ve yatırım ortamı açısından Türkiye piyasasına dayanıklılığı test ediliyor. Bu süreçte, Karadağ’ın imaj yönetimi, Türk turist güveni ve yatırımcı teşviki açısından acilen adımlar atması gerekiyor. Aksi hâlde, deniz kenarındaki bu küçük Balkan ülkesi yüksek turizm bağımlılığının maliyetini ağır şekilde ödeyebilir.
Türk turist sayıları (2020-2024 dönemi)
2023 yılında Türk turistlerin gecelemeleri, toplam yabancı gecelemeler içinde yaklaşık %2,9 oranındaydı.
2024 yılı için ön verilerde, Türk turistlerin yabancı turist gecelemeleri içindeki payı yaklaşık %4,9 civarında.
Türk işletmelerin bölgesel dağılımı
2020 itibarıyla yaban
cı sermayeli şirketlerin yaklaşık %28,8’inin Türk kökenli olduğu bildiriliyor.
2023 verilerine göre, yabancı mülkiyetteki şirket sayısı yaklaşık 18.402; bunun içinde Türk vatandaşlarına ait şirketler 5.002 adet ile %27,2 oranında.
Örnek olarak: Budva’da Türk vatandaşları tarafından kurulmuş şirket sayısı 1.506; Podgorica’da 693 şirket.
Genel olarak ise “yaklaşık 6.000 Türk şirketi” Karadağ’da faaliyet gösteriyor şeklinde veri bulunuyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: