Kepez Konserve Fabrikası: Dayanışmanın ve Azmin Hikayesi

Çanakkale’nin Kepez Köyü, yalnızca bereketli topraklarıyla değil, köylülerinin azmi ve dayanışmasıyla da tarih boyunca adından söz ettirdi. 1950’li yılların ortalarında, köylüler kendi ürünlerini daha adil bir şekilde değerlendirmek ve ekonomik bağımsızlık sağlamak amacıyla büyük bir adım attı: Kepez Köyü Konserve Fabrikası’nı kurdular.

O dönemde köylüler, özellikle domateslerini çevredeki fabrikalara sattıklarında düşük ücretler almak zorunda kalıyordu. Üstelik çoğu zaman emeklerinin karşılığını tam olarak alamıyorlardı. Bu adaletsizliğe karşı köylüler, kendi fabrikalarını inşa etme kararı aldı. Gerekli sermayeyi toplamak hiç kolay değildi. Kadınlar ellerindeki altınları satarak katkıda bulundu. Böylece, köylülerin emeği ve kararlılığıyla fabrikanın temeli atıldı.

1957 yılında dönemin Başvekili Adnan Menderes bizzat fabrikanın temel atma törenine katıldı. Açılışın ardından fabrika, köylülerin hem üretim sürecine doğrudan katılabildikleri hem de mahsullerini adil bir şekilde değerlendirebildikleri bir merkez oldu. Günde 50 bin kilo domates işleyen ve yılda yaklaşık 600 bin kilo üretim yapan fabrika, Kepez Köyü için ekonomik bir dönüm noktasıydı.

Ne var ki zamanla fabrikanın faaliyetleri sona erdi. Devlet veya büyük sermaye desteğiyle değil, köylü dayanışmasıyla kurulan bu yapı artık ayakta değil; bacalarından yükselen duman yerini sessizliğe bırakmış durumda. Ancak fabrikanın tarihî önemi hâlâ yaşıyor. Kepez Köyü halkı, bu fabrika sayesinde ekonomik bağımsızlık, dayanışma ve toplumsal güç örneği kazanmıştı. Kadınların ve erkeklerin el birliğiyle inşa ettiği bu yapı, köyde kuşaktan kuşağa aktarılan bir başarı hikayesi olarak hafızalarda yerini koruyor.

Fabrikanın kapanmış olması, köylülerin azim ve girişimcilik ruhunu gölgelemiyor. Aksine, bu öykü, Türkiye’nin kırsal kalkınma tarihine ışık tutan bir örnek olarak görülüyor. Köylüler, yalnızca domates üretmekle kalmamış, aynı zamanda kendi ekonomilerini kontrol edebilecekleri bir yapı inşa ederek, dayanışma ve fedakârlıkla neler başarılabileceğini göstermişti.