Çanakkale Boğazı’nın en etkileyici simgelerinden biri, Kilitbahir sırtlarında yer alan ve kente gelen herkesi selamlayan “Dur Yolcu” yazısıdır. Bugün yalnızca bir yazı değil, bir uyarı, bir hatırlatma, bir vefa sembolü olarak görülen bu söz, hem tarihi hem de duygusal bir derinliğe sahiptir. Yazının altında yatan hikâye, Çanakkale’nin kaderini değiştiren 1915 Çanakkale Savaşları’na ve o dönemdeki ruhun ölümsüzleştirilmesine dayanır.
“Dur Yolcu, bilmeden gelip bastığın,
Bu toprak bir devrin battığı yerdir.”
Bu dizeler, 1949 yılında ünlü şair Necmettin Halil Onan tarafından yazılmış “Bir Yolcuya” adlı şiirden alınmıştır. Şairin, Çanakkale Savaşları’nın anlamını en yalın fakat en sarsıcı biçimde özetleyen bu dizeleri, yıllar sonra kentin en önemli sembollerinden birine dönüşmüştür. Onan, Millî Eğitim Bakanlığı’nda müsteşarlık yapmış bir edebiyatçıydı. Şiirinde, Çanakkale’de verilen mücadelenin yalnızca askeri bir zafer değil, aynı zamanda bir ulusun yeniden doğuşu olduğunu anlatıyordu.
1950’li yıllara gelindiğinde ise bu dizelerin Çanakkale Boğazı’na yazılması fikri doğdu. Bu fikir ilk olarak dönemin Çanakkale Valisi Eflatun Cem Güney tarafından gündeme getirildi. Güney, aynı zamanda masallarıyla tanınan bir halk edebiyatı araştırmacısıydı. Ona göre, Çanakkale’ye gelen herkes, buradan geçerken yaşananları unutmamalı, kentin simgesel hafızasıyla yüzleşmeliydi. İşte bu düşünce, Kilitbahir sırtlarına dev bir yazı olarak “Dur Yolcu” dizelerinin işlenmesine yol açtı.
Uygulama sürecinde Türk Silahlı Kuvvetleri ve yerel yönetimler de destek verdi. 1960’lı yıllarda bugünkü hâliyle görünür hâle gelen yazı, boğazdan geçen her gemiden ve Çanakkale’ye gelen her yolcudan rahatlıkla görülecek şekilde konumlandırıldı. Beyaz boyayla yazılan bu dizeler, yalnızca bir anıt değil, aynı zamanda bir bilinç çağrısı olarak işlev görmektedir.
“Dur Yolcu”nun Kilitbahir sırtlarına yazılması, aslında modern anlamda bir açık hava anıtıdır. Yazının hemen yanında 1960’larda dikilmiş asker figürlü bir anıt da bulunur. Bu anıt, Çanakkale’de savaşan ve hayatını kaybeden Mehmetçiklerin sembolüdür. Böylece dizeler yalnız kalmaz, görsel bir anlam da kazanır.
Bugün “Dur Yolcu” yazısı, Çanakkale’ye gelen yerli ve yabancı turistlerin en çok fotoğraf çektiği yerlerden biridir. Bir yandan denizin, boğazın, kalelerin manzarasına eşlik ederken bir yandan da tarihin derinliklerinden bugüne uzanan bir mesaj verir. Bu mesaj, sadece Türk milletine değil, tüm insanlığa yöneliktir: barışın, bağımsızlığın ve özgürlüğün bedelini unutmamak.
Şair Necmettin Halil Onan’ın dizeleriyle ölümsüzleşen bu ifade, aslında bireylerin kişisel sorumluluğunu da hatırlatır. “Dur” emri, sıradan bir duraksamayı değil, tarih karşısında düşünmeyi, anlamayı ve saygı duymayı işaret eder. Yolcuya verilen mesaj, bu topraklara yalnızca bir gezgin gibi değil, şehitlerin bıraktığı mirasa şahit olarak bakmasını öğütler.
Çanakkale’de yaşayanlar için ise “Dur Yolcu” gündelik hayatın bir parçasıdır. Sabah işe gidenler, denizden karşıya geçenler, teknelerle boğazı aşanlar, her gün bu yazıyı görür. Fakat her görüş, aslında yeni bir hatırlayış demektir. Çünkü Çanakkale’de toprak, yalnızca toprak değil; geçmişin, fedakârlığın ve bağımsızlığın simgesidir.
Sonuç olarak, Kilitbahir’deki “Dur Yolcu” yazısı yalnızca bir şiirden alınmış iki dize değil, Çanakkale ruhunun en yalın ve en derin ifadesidir. Necmettin Halil Onan’ın kaleminden çıkan bu dizeler, Eflatun Cem Güney’in öncülüğüyle boğazın sırtlarına kazınmış, bugünse her yolcuyu tarihle yüzleştiren ölümsüz bir sembole dönüşmüştür.
Yorumlar
Kalan Karakter: