Kusursuz sorumluluk

SORU 1: Kusursuz Sorumluluk Nedir?
Bazı hallerde kişiler doğan zarardan dolayı bir kusurları olmasa da sorumlu tutulabilirler. İşte bu haller kusursuz sorumluluk halleri olarak nitelendirilir ve bu kişiler kusur sorumluluğu değil, sebep sorumluluğu ilkesine göre sorumlu tutulurlar.
SORU 2: Kusursuz Sorumluluk İlkeleri Nelerdir?
a) Dikkat ve Özen İlkesi: burada kusursuz sorumluluğun kabul edilme sebebi, sorumlu tutulan kişinin kendisine düşen dikkat ve özen yükümlülüğü yerine getirmemesidir. Burada sorumlu tutulan kişi,kusuru olmadığı halde doğan zararı gidermek yükümlü kalacağını düşünerek zararın doğmaması için daha özenli ve dikkatli davranacaktır.
b) Hakkaniyet İlkesi:Ayırt etme gücüne sahip olmayanların sorumluluğu diğer sorumluluk hallerinden farklı olarak «hakkaniyet» düşüncesine dayanmaktadır.
c) Tehlike İlkesi: Başkalarının mal ve can güvenliğini tehdit eden ve zarar yaratabilen tehlikeli faaliyetler ya da nesneler nedeniyle kabul edilen bir ilkedir.
SORU 3: Kusursuz Sorumluluk Halleri Nelerdir?
a) Adam Çalıştıranın Sorumluluğu: TBK m.66’da“Adam çalıştıran, çalışanın, kendisine verilen işin yapılması sırasında başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.” Adam çalıştıran, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetimde bulunurken zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz.
b) Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu:TBK m.67’ye göre «Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararları gidermekle yükümlüdür. Hayvan bulunduran, bu zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz. Hayvan, bir başkası veya başkasına ait hayvan tarafından ürkütülmüş olursa, hayvanı bulunduranın bu kişilere rücu hakkı vardır.»
c) Ev Başkanının Sorumluluğu: Ev başkanı ev halkından olan küçüğün kısıtlının, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunan kişinin verdiği zarardan dikkat ve özeni gösterseydi dahi zararın meydana gelmesini engelleyemeyeceğini ispat etmedikçe sorumludur.
d) Yapı Malikinin Sorumluluğu: TBK m. 69’a göre «Bir binanın veya diğer yapı eserlerinin maliki, bunların yapımındaki bozukluktan veya bakımındaki eksikliklerden doğan zararı gidermekle yükümlüdür. Bu kişilerin sorumlu tutulması içim kusuru aranmaz.
e) Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu:TMK 730’a göre «Bir taşınmaz malikinin mülkiyet hakkını bu hakkın yasal kısıtlamalarına aykırı kullanması sonucunda zarar gören veya zarar tehlikesi ile karşılaşan kimse, durumun eski haline getirilmesini ve uğradığı zararın giderilmesini dava edebilir.
f) Tehlike Sorumluluğu:TBK m.71’de «Önemli ölçüde tehlike arzeden bir işletmenin faaliyetinden zarar doğduğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumlu olur.
g) Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu: Karayolları Trafik Kanunu, bir motorlu aracın işletilmesinden doğan zarardan araç işleteni sorumlu tutmakta ve araç işletenin sorumluluktan kurtulabilmesi için; «İşleten, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın, bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya 3.kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur.
SORU 4:Kusursuz Sorumlulukta İspat Yükü Kimdedir?
Kusursuz sorumluluğu gerektiren şartların varlığını ispat, mağdura düşer. Davacının ispat yükünü yerine getirdiği kabul edilen hallerde davalı, sorumluluktan kurtulmasını sağlayacak bir sebebin varlığını iddia ederse, bu iddiasını ispat etmelidir. Bu hususta kanun, özen yükümlülüğüne dayanan sorumluluklarda, “gerekli özeni gösterse idi dahi zararın gene de meydana geleceğini” ispat eden davalının sorumlu olmayacağını kabul etmektedir. Böyle bir kurtuluş imkânı tanınmamış olan hallerde dahi zararın bir mücbir sebepten, mağdurun veya bir üçüncü şahsın ağır kusurundan ileri geldiğinin ispatı, genellikle davalıyı sorumluluktan kurtarır.
Av. Ezgi ENGİN