Anayasa Mahkemesi (AYM), siyasi partilerin mali şeffaflık ve hesap verilebilirlik ilkesi çerçevesinde, 2020 ve 2021 yıllarına ait kesin hesap denetimlerini tamamlayarak Resmi Gazete’de yayımladı. Denetimler, siyasi partilerin milyonlarca liralık gelir ve gider tablolarını incelerken, önemli mali hareketleri ve yasal uyum durumlarını ortaya koydu. İncelenen altı rapordan çıkan en çarpıcı sonuç ise, Türkiye Komünist Hareketi Partisi ve Sol Parti hakkında, mali kayıt ve belge düzenindeki eksiklikler nedeniyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulması oldu. Bu durum, bütçe büyüklüğünden bağımsız olarak yasal yükümlülüklere uyulmasının zorunluluğunu gözler önüne serdi.
Denetlenen partiler arasında büyük devlet yardımları alan İYİ Parti'den , mal varlığı edinimleriyle dikkat çeken Saadet Partisi'ne, hatta bütçesi on binlerle ifade edilen Bağımsız Cumhuriyet Partisi'ne kadar beş farklı siyasi oluşumun mali tablosu mercek altına alındı. AYM’nin 7/5/2025 tarihli bu kararları, partilerin 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na ne kadar uyumlu olduğunu gösteren kritik veriler içeriyor.
Büyük Bütçeli Partiler Mercek Altında
Siyasi partiler arasında en yüksek bütçe hacmine sahip partilerden biri olan İYİ Parti’nin 2021 yılı kesin hesabı, AYM tarafından incelendi.
İYİ Parti (2021 Yılı)
İYİ Parti’nin 2021 yılındaki toplam gelirleri 93 milyon 753 bin 858,07 TL olarak belirlendi. Toplam giderler ise 96 milyon 649 bin 501,41 TL seviyesinde gerçekleşti. Yapılan denetim sonucunda, Partinin 2021 yılı kesin hesabının doğru, denk ve Siyasi Partiler Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varıldı.
Devlet Yardımı Etkisi: Partinin gelirlerinin büyük bir kısmı, 48 milyon 979 bin 273,48 TL ile devlet yardımlarından ve 32 milyon 863 bin 321,06 TL ile il örgütleri gelirlerinden sağlandı. Bu rakamlar, büyük partilerin mali yapısında devlet katkısının merkezi rolünü gösteriyor.
Mal Edinimi: Parti, 2021 yılı içinde 4 milyon 565 bin 648,39 TL tutarında taşınır mal ediniminde bulundu ve bu edinimler de kanuna uygun bulundu.
Saadet Partisi (2020 ve 2021 Yılları)
Saadet Partisi’nin (SP) iki yıla ait kesin hesap denetimi yapıldı. Her iki denetimde de Partinin hesapları doğru, denk ve Kanuna uygun bulundu.
2020 Yılında Yüksek Gelir ve Mal Varlığı: SP’nin 2020 yılı toplam geliri 18 milyon 623 bin 642,19 TL, toplam gideri ise 16 milyon 393 bin 328,96 TL olarak kaydedildi. Parti, 2020 yılında 330 bin 550 TL tutarında taşınmaz ve 818 bin 339,36 TL tutarında taşınır mal edindi. Genel Merkez gelirinde 6 milyon 540 bin TL’lik parti mal varlığı geliri dikkat çekti.
2021 Yılında Mali Tablo Değişimi: 2021 yılında ise toplam gelirler 13 milyon 149 bin 097,94 TL’ye düşerken, toplam giderler 16 milyon 092 bin 871,37 TL olarak gerçekleşti. Parti bu yılda da 1 milyon 663 bin 991 TL tutarında taşınmaz ve 65 bin 305,68 TL tutarında taşınır mal ediniminde bulundu. 2021 yılına, 2 milyon 273 bin 600 TL geçen yıldan devreden alacaklar toplamıyla başlanması da raporda belirtilen önemli detaylardan oldu.
Küçük Partilerde Suç Duyurusu Kararı
AYM’nin denetim raporlarında, nispeten daha küçük bütçeli iki siyasi parti hakkında yasal zorunlulukları yerine getirmedikleri gerekçesiyle savcılığa suç duyurusunda bulunulması kararı verildi. Bu kararlar, partilerin büyüklüğüne bakılmaksızın mali disiplin konusunda taviz verilmeyeceğini gösterdi.
Sol Parti (2021 Yılı)
Sol Parti’nin 2021 yılı kesin hesap denetimi sırasında, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı listesinde aktif görünen Kilis İl Teşkilatına ait kesin hesap cetvelinin sunulmadığı tespit edildi. Partinin 2021 yılı toplam geliri 1 milyon 79 bin 369,61 TL, gideri ise 1 milyon 91 bin 349,51 TL olarak belirlense de , AYM, Kilis'e ilişkin yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesinin kayıt dışı gelir ve gider oluşturduğunu değerlendirdi.
Kayıt Dışı Gelir/Gider Tespiti: Mahkeme, istenen bilgilerin verilmemesi ve hesap verilebilir belge düzeninin oluşturulmamasını, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olarak nitelendirdi.
Suç Duyurusu Kararı: Bu nedenle, Partinin mali sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun'un ilgili maddesi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına oybirliğiyle suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi.
Türkiye Komünist Hareketi Partisi (2021 Yılı)
Türkiye Komünist Hareketi Partisi'nin (TKH) 2021 yılı kesin hesap incelemesinde de benzer ve ağır eksiklikler tespit edildi.
Eksik Belgeler ve Kanuna Aykırılık: Partinin Yargıtay listesinde aktif görünen üç il teşkilatına ait kesin hesap cetvellerinin sunulmadığı belirlendi. Ayrıca Partinin taşınmaz listelerini, kasa sayım tutanağını ve banka mutabakat yazılarını sunmadığı da tespit edildi.
Yönetim Giderleri Sorunu: Tıpkı Sol Parti'de olduğu gibi, TKH’de de genel yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi, kayıt dışı gelir ve gider oluşturulduğu şüphesini doğurdu ve bu durumun 2820 sayılı Kanun'a aykırı olduğu vurgulandı. Partinin 2021 yılı toplam geliri 297 bin 155,25 TL iken, gideri 238 bin 790,36 TL olarak kayıtlara geçti.
Suç Duyurusu Kararı: Bu eksik ve kanuna aykırı durumlar nedeniyle, inceleme ve araştırmayı engelleme eylemleri sebebiyle Parti sorumluları hakkında yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi.
Bağımsız Cumhuriyet Partisi (2021 Yılı)
En düşük bütçeli partilerden biri olan Bağımsız Cumhuriyet Partisi’nin (BCP) 2021 yılı hesabı denk bulundu. Partinin toplam geliri sadece 20 bin 840 TL, toplam gideri ise 21 bin 159,68 TL olarak gerçekleşti.
Eksik Liste Detayı: AYM, Partinin taşınmaz ve değeri bin beş yüz lirayı aşan taşınır mallarına ilişkin listeleri Mahkemeye sunmadığını tespit etti.
Sonuç: Buna rağmen, Partinin eldeki bilgi ve belgelere göre kesin hesabının denk ve Kanun'a uygun olduğuna oybirliğiyle karar verildi. Ayrıca Partinin yıl içinde herhangi bir taşınır, taşınmaz mal veya menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşıldı.
Özet ve Mali Şeffaflık Vurgusu
Anayasa Mahkemesi'nin bu denetim kararları, siyasi partilerin mali kaynaklarının şeffaflığı ve hesap verilebilirliği konusundaki yasal ciddiyeti bir kez daha ortaya koydu. Büyük bütçeli partilerin genel olarak mali disiplini sürdürdüğü görülürken, özellikle teşkilatlarına ait hesapları sunmayan küçük partilerin ağır yasal yaptırımlarla karşı karşıya kaldığı belirlendi. Suç duyurusu kararları, sadece büyük meblağların değil, aynı zamanda kayıt ve belge düzeninin önemini de vurguluyor ve siyasetin mali denetimindeki en kritik gelişme olarak öne çıkıyor. Bu kapsamlı raporlar, siyasi finansmanın kamuoyu denetimi açısından atılan önemli bir adım olarak tarihe geçti.
Yorumlar
Kalan Karakter: