Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı Ankara ve Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları ile İzmir 2 Numaralı Koruma Bölge Kurulu, Ekim 2025'te düzenlediği toplantılarda, Anadolu’nun farklı köşelerinde yer alan ve Antik Dönemden izler taşıyan alanlara ilişkin kritik tescil kararları aldı. Bu kararlar, kaçak kazıların tespiti ve bölge müdürlüklerinin uzman raporları doğrultusunda titiz bir inceleme sürecinin ardından alındı. Tescil edilen alanların dereceleri ve bu alanlarda uygulanacak koruma esasları, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu çerçevesinde belirlendi. İşte bölgelere göre tescil edilen yeni arkeolojik sit alanları ve koruma şartları:
Kastamonu Taşköprü'deki Kaya Mezarları III. Derece Sit Alanı Olarak Tescillendi
Ankara Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Kastamonu İli, Taşköprü İlçesi, Alaseki (Alasökü) Köyü'nde bulunan tarihi kalıntıları değerlendirdi. İncelemeler sonucunda, Köyiçi Mevkii (104 ada, 118, 119, 120 ve 121 parseller) ile Köyaltı Mevkii'nde (106 ada, 83 ve 86 parseller) tespit edilen kaya mezarları ve mimari parçalar, 2863 sayılı Kanun'un gerekliliklerini taşıdığı için III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edildi. Bu alanlar topluca "Köyiçi ve Köyaltı Mevkii Nekropolü" olarak adlandırıldı.
Ancak aynı köydeki Eski Mezarlık Mevkii'nde (104 ada, 66 parsel ile 105 ada, 25 ve 26 parseller) yer alan Eski Mezarlık alanı, yasanın aradığı özellikleri taşımadığı gerekçesiyle tescil edilmesine gerek görülmedi.
Geçiş Dönemi Koruma Esasları: Tescil edilen III. Derece Sit Alanları için özel "Geçiş Dönemi Koruma Esasları ve Kullanma Şartları" belirlendi. Buna göre:
Yeni yapılaşma taleplerinde Müze denetiminde sondaj yapılması zorunlu kılındı.
Temel hafriyatları ve zemine müdahale içeren uygulamalar, Kurul'ca uygun bulunan projeler doğrultusunda ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde gerçekleştirilecek.
Kanalizasyon, içme suyu ve enerji nakil hattı gibi her türlü altyapı çalışması, Kurul kararı alındıktan sonra Müze Müdürlüğü denetiminde yapılabilecek.
Ağaç dikimi ve sökümü gibi basit müdahaleler için dahi Koruma Bölge Kurulu'ndan izin alınması şartı getirildi.
Çorum Büyüksöğütözü Höyüğü'ne En Yüksek Koruma: I. Derece Sit Tescili
Çorum İli, Alaca İlçesi, Büyüksöğütözü Köyü'nde, kamu orta malı mülkiyetindeki 1735 parsel sınırları içerisinde yer alan ve kaçak kazılar sonucu tespit edilen höyük, Büyüksöğütözü Höyüğü adıyla I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edildi. Bu karar, alana en yüksek koruma düzeyini getiriyor.
I. Derece Sit Alanı Koruma Şartları: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun ilke kararları doğrultusunda, Büyüksöğütözü Höyüğü için kesin koruma şartları belirlendi.
Bu alanlar, korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak alanlardır ve kesinlikle hiçbir yapılaşmaya izin verilmeyecek.
Bilimsel amaçlı kazılar dışında hiçbir kazı yapılamaz.
Höyüklerde toprağın sürülmesine dayanan tarımsal faaliyetler kesinlikle yasaklandı.
Taş, toprak, kum gibi malzeme alınması, ocak açılması veya atık malzeme dökülmesi yasaklandı.
Kaçak kazı çukurlarının ise ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde yerel imkânlarla kapatılması kararı alındı.
Akdeniz'in Antik İzleri: Antalya ve Isparta'da Çift Dereceli Tescil
Antalya ve Isparta illerinde de tarihi mirasın korunmasına yönelik iki önemli karar alındı.
Antalya Korkuteli: Kırsal Yerleşim Koruması Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Korkuteli İlçesi, Yelten (Sakarya) - Gümüşlü (Kevzer) Mahalleleri, Ballık Mevkii'ndeki orman vasıflı alanda tespit edilen Antik Dönem kırsal nitelikli yerleşim alanını tescil etti. Yapı ve işlik kalıntıları ile seramik yüzey buluntularının yoğun olduğu çekirdek alan I. Derece Arkeolojik Sit Alanı, çevresi ise olası kültürel varlıkların korunması amacıyla III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlendi.
Isparta Şarkikaraağaç: Kovalı Boğazı'ndaki Pithos Mezarlar Yine Antalya Koruma Bölge Kurulu tarafından alınan bir diğer kararla, Isparta İli, Şarkikaraağaç İlçesi, Belceğiz Köyü, Kovalı Boğazı Mevkii'ndeki özel mülkiyete ait parseller mercek altına alındı. Bu alanda tespit edilen Antik dönem yerleşim, ölü gömme gelenekleriyle bağlantılı pithos mezar formları ve seramik buluntuları içeren alanın çekirdek kısmı I. Derece Arkeolojik Sit Alanı, çevresi ise III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edildi. Pithos mezarlar, antik dönemde ölülerin büyük küpler (pithoslar) içine konularak gömüldüğü nadir görülen bir defin geleneğini işaret ediyor ve bölgenin tarihi önemini pekiştiriyor.
Manisa Saruhanlı'da İki Dereceli Sit Alanı Tescili
İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu da Manisa İli, Saruhanlı İlçesi, Lütfiye Mahallesi sınırları içerisinde yer alan bir bölgeyi tescil kararıyla koruma altına aldı. Kurul uzmanlarının raporu doğrultusunda, alanda tespit edilen buluntular nedeniyle bölge, karar eki harita üzerinde işaretlendiği şekliyle I. (Birinci) ve III. (Üçüncü) Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edildi.
Kültürel Mirasın Önemi
Türkiye genelinde alınan bu tescil kararları, Anadolu'nun zengin tarihini ve kültürel mirasını koruma çabalarının kesintisiz devam ettiğini gösteriyor. Hem en katı koruma rejimine sahip I. Derece hem de kontrollü kullanıma izin veren III. Derece sit alanlarının belirlenmesi, turizm ve kültürel değerlerin korunması arasında bir denge kurulmasını hedefliyor. Özellikle kaçak kazıların önlenmesi ve bilimsel çalışmaların teşvik edilmesi, bu kararların temel amacını oluşturuyor. Tescil edilen bu alanlar, ilgili Müze Müdürlükleri ve yerel idareler tarafından sürekli denetim altında tutularak, gelecek nesillere bozulmadan aktarılması için gerekli tüm tedbirler alınmaya devam edecektir.
Yorumlar
Kalan Karakter: