1. Mersin Mut’ta Statü Yükselişi: 3. Dereceden 1. Dereceye Arkeolojik Sit Tescili
Güncel Durum: Mersin'in Mut ilçesi, Doğancı Mahallesi'nde özel mülkiyete ait 61 ada 7 parsel, eski statüsü olan 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı'ndan, en katı koruma statüsü olan 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı'na yükseltildi.
Detaylar ve Değerlendirme:
Kararın Nedeni: Parselde yapılan sondajlar sırasında ortaya çıkan duvar kalıntılarının, 2863 sayılı Yasa kapsamında korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı niteliği taşıdığının tespit edilmesi.
Olumlu Değerlendirme: Bu karar, bölgenin kültürel öneminin yeni keşiflerle birlikte yeniden değerlendirilerek en üst düzeyde (1. Derece) koruma altına alınmasını sağlamıştır. Bu, alanın gelecekteki yapılaşmaya tamamen kapatılması ve koruma tedbirlerinin artırılması anlamına gelir.
Mevcut Durum Yönetimi: Kültür varlıkları belgelendikten sonra sondajların Müze denetiminde kendi toprağı ile kapatılmasına ve can-mal güvenliğini sağlayıcı güvenlik tedbirlerinin ilgili idarelerce alınmasına karar verildi.
2. Aydıncık Antik Su Yolu'nda Koruma ve Kamu Yararı Dengesi
Güncel Durum: Mersin'in Aydıncık ilçesindeki tescilli Antik Dönem Su Yolu'nun korunma alanı sınırları, karayolu projesi nedeniyle güncellendi ve bu yeni sınırlar uygun bulundu.
Detaylar ve Değerlendirme:
Dengeleme Çabası: Antik Su Yolu'nun korunma alanı sınırının bir bölümünün, Silifke-Aydıncık-Anamur Devlet Yolu projesinin bağlantı koluna (KM:152+800) isabet ettiği tespit edildi. Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü'nün yazısı ile kamulaştırma sınırı gereği anayol güzergâhında değişiklik yapılamayacağı belirtildi.
Alınan Karar: Tescilli kültür varlığının korunma alanı sınırının, projede imalatı tamamlanmış ve dolgu alan olarak geçen, herhangi bir çalışma yapılmayacak kısımları dikkate alınarak, kamusal kullanımın aksamaması gözetilerek öneri harita doğrultusunda güncellenmesine karar verildi.
Değerlendirme (İyi/Kötü Dengesi): Karar, zorunlu kamu hizmeti (karayolu) ile tarihi mirasın korunması arasında bir denge kurmayı hedeflemektedir. Koruma alanının karayolu lehine kısmen düzenlenmesi, tarihi mirasın mutlak korunması ilkesi açısından bir taviz olsa da, tamamlanmış imalat ve kamulaştırma sınırları nedeniyle mevcut durumu en iyi şekilde yönetme çabası olarak görülmelidir.
3. Aydın Germencik’te Yeni Arkeolojik Yerleşim ve Katı Koruma Şartları
Güncel Durum: Aydın'ın Germencik ilçesi, Gümüş Mahallesi, Sugözü Mevkii'ndeki Sugözü Mevkii Arkeolojik Yerleşimi ve Antik Su Yolu Alanı, 22.10.2025 tarihli kararla I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edildi.
Detaylar ve Değerlendirme:
Olumlu Gelişme: Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki bu taşınmazlarda tespit edilen yeni bir arkeolojik yerleşimin ve su yolu alanının koruma kapsamına alınması, kültürel mirasın kayıt altına alınması açısından büyük önem taşıyor.
Geçiş Dönemi Koruma Şartları (Mevcut Durum): Özellikle III. Derece Arkeolojik Sit Alanı için katı kullanma şartları belirlendi.
Yapılaşma Kısıtlamaları: Yapılaşmaya konu olması durumunda en fazla h=6,50 metre yükseklik sınırı getirildi. Taşınmazın yola 5 metreden, komşu parsel sınırlarına 3 metreden fazla yaklaşılmaması şart koşuldu.
Faaliyet Yasakları: Yeni tarımsal alan açılamaz; yalnızca sınırlı mevsimlik tarımsal faaliyetler devam edebilir. Taş, toprak, kum vb. alınamaz; kireç, maden vb. ocakları açılamaz; toprak, cüruf, çöp, sanayi atığı dökülemez.
Değerlendirme: Yeni tescil kararı, bölgenin kültürel peyzajını korumak için hayati bir adımdır. Getirilen kesin ve ayrıntılı koruma/kullanma şartları, sit alanının tahrip edilmesini önlemede kritik rol oynayacaktır.
4. Balıkesir’de Tarihi Yapıların Bütüncül Koruma Alanı Tescili
Güncel Durum: Balıkesir, Karesi ilçesi, Hisariçi ve Eskikuyumcular Mahalleleri'nde yer alan tescilli yapıların bütüncül korunma alanı belirlendi.
Detaylar ve Değerlendirme:
Ana Karar: Koruma alanı içerisinde bulunan taşınmazlar arasında yer alan ve tarihi öneme sahip bazı yapılar için (örneğin Karesi Hamamı) I. Grup Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı olarak koruma grupları belirlendi.
Olumlu Değerlendirme: "Bütüncül Koruma Alanı" tanımı, sadece tekil yapıları değil, o yapıları çevreleyen ve onlarla bir arada tarihi dokuyu oluşturan tüm alanı koruma altına alır. I. Grup koruma derecesinin verilmesi, bu yapıların kültürel ve mimari değerinin en yüksek seviyede kabul edildiğini ve korunmalarının öncelikli olduğunu gösterir. Bu, kentsel tarihi mirasın korunması adına atılmış çok olumlu bir adımdır.
Genel Değerlendirme: Kültürel Mirasın Sürdürülebilir Korunması
Son Kurul kararları, Türkiye genelinde kültürel varlıkların korunması konusunda aktif ve titiz bir yaklaşımın sürdüğünü göstermektedir. Özellikle Mut'taki gibi statü yükseltme kararları, yeni keşiflerin hemen koruma altına alınarak risklerin bertaraf edildiğini kanıtlamaktadır. Aydıncık'taki karar ise, kamu hizmetlerinin aksamaması ve tarihi mirasın korunması arasında, mevcut zorunluluklar dahilinde en optimal çözümün bulunmaya çalışıldığını ortaya koymaktadır. Bu kararlar bütünü, tarihi mirasın gelecek nesillere aktarılması için hayati öneme sahip.
Yorumlar
Kalan Karakter: