Butlan nedir ? Butlan ne denek ?

"Butlan mı o ne ?" diyenler için kapsamlı bir rehber!

Son günlerde hem sosyal medyada hem de hukuk kulislerinde sık sık karşımıza çıkan bir kelime var: Butlan. Özellikle CHP’deki bazı parti içi tartışmalar, hukuk dilindeki bu kavramın gündeme gelmesine sebep oldu. Peki butlan nedir, ne anlama gelir? Sadece hukuk öğrencilerinin final dönemlerinde kafayı yemesine mi sebep olur, yoksa siyaset sahnesinde de karşılığı var mıdır?

Butlan ne demek?

"Butlan", köken olarak Arapça “batıl” kelimesinden türemiştir. Geçersizlik, hukuki sonuç doğurmama anlamlarına gelir. İngilizcesi null veya nullity olarak geçen butlan, bir hukuki işlemin en baştan itibaren hiç geçerli olmamış gibi sayılmasıdır. Yani işlem "ölü doğmuştur". Bu tür işlemlerin, geçersiz olduğu mahkeme kararıyla sabit hale gelmeden dahi hüküm ifade etmediği kabul edilir.

Mutlak Butlan – Nisbi Butlan ayrımı

Mutlak Butlan (Absolute Nullity): İşlem kamu düzenine aykırıdır, hiçbir şekilde geçerli hale gelemez. Örneğin, iki kardeşin yaptığı evlilik, baştan itibaren geçersizdir. Bu işlem her zaman, herkes tarafından ileri sürülebilir. Mahkeme kararı beklenmeksizin yok hükmündedir.

Nisbi Butlan (Relative Nullity): Bir tarafın iradesi sakatlanmışsa (örneğin, kandırılmışsa), işlemin iptali mümkündür. Ancak bu iptal, sadece iradesi sakatlanan tarafın başvurmasıyla gerçekleşebilir. İşlem, iptal edilene kadar geçerli gibi sonuç doğurur.

CHP ve Butlan: Siyasette hukukun kavramları

CHP içinde son dönemde yaşanan bazı il-ilçe kongresi, kurultay tartışmalarında ve aday listelerine dair itirazlarda "butlan" kavramı hukukçuların diline dolandı. Öyle ki bazı partililer, usule uygun yapılmayan delege seçimleri veya genel kurul çağrıları için "butlanla maluldür" ifadesini kullandı.

Yani, bazı partililere göre süreç baştan sakattı; öyle ki, işlem hiç olmamış gibi sayılmalıydı. Bu da mutlak butlanın tam karşılığıydı: Geçersizlik + Hiçlik!

Butlan neden bu kadar merak ediliyor?

Google’da yapılan aramalara bakıldığında, “butlan nedir” ifadesinin özellikle siyasi gelişmelerin ardından hızla yükseldiği görülüyor. Z kuşağının esprili yorumu da gecikmedi: “Butlanlı mesaj atmak istiyorum”, “Butlanlı ilişki yaşadım” gibi deyimler sosyal medyada viral hale geldi.

Hukukta ‘Etlenme’ ve Butlanın incelikleri

İlginç bir kavram daha: Etlenme. Yani bir işlemin "ete kemiğe bürünmesi", yani şeklen tamamlanması. Ama hukukta her işlem, etlenmiş olsa da geçerli olmayabilir. İşte tam da bu yüzden, “etlenmeden butlan olmaz” denir. Ama bazı işlemler "etli butlu" görünse bile özünde batıldır.

Sigorta ve Butlan örneği

Sigorta hukukunda da butlan örnekleri bolca var. Mesela, sigortalının hiç var olmayan bir risk için poliçe düzenlemesi, butlan sebebidir. Riziko yoksa, işlem de yok hükmündedir.

Kısmi Butlan da mümkün

Bir sözleşmenin bazı maddeleri geçersiz olabilir ama kalan kısımlar yürürlükte kalabilir. Ancak, geçersiz madde olmazsa sözleşmeyi hiç yapmayacağını ispatlayan taraf olursa, tüm sözleşme de butlanla sonuçlanabilir.

Butlan sadece hukuk terimi mi, yoksa siyasetin yeni anahtarı mı?

Butlan kavramı ilk kez Türkiye hukuk sistemine Fransız medeni hukukundan, özellikle aile hukuku alanında girmiştir. Ancak bugün geldiğimiz noktada, hem siyasi gelişmelerde hem de kamuoyu önünde yapılan işlemlerin "hükümsüzlüğü" tartışılırken, butlan artık sadece hukuk öğrencilerinin değil, siyasilerin de cebindeki terimlerden biri.

CHP’deki bazı kararlar, işlem öncesi usulsüzlük iddiaları ile butlan zeminine çekilmeye çalışılıyor. Bu da gösteriyor ki; hukuk dili ne kadar teknik olursa olsun, siyasetle kesiştiği anda herkesin ilgi alanına giriyor.

SEMA ELMAS