Merhaba sevgili okurlar, nasılsınız? Bugün sizinle gaslighting hakkında konuşmak istiyorum. Öncelikle gaslighting teriminin Türkçe’de tam karşılığı yok, o yüzden direkt olarak ne olduğuyla ilgili açıklama yapmak isterim. Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemidir. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü olan yönlendirmedir. Bireyde veya seçilen grupta şüphe uyandırma, kalıcı inkar, çelişki ve yalan yoluyla peyderpey dikte edilir ve fark edilmesi kimi zaman güçtür. Terimin adı, Gas Light (Gaz Lambası) adlı 1938 yapımı bir oyundan gelmektedir. Oyundaki erkek karakter, eşini deli olduğuna ikna etmeye çalışır ve gaz lambasını söndürdüğünde eşi bunun gerçek değil bir oyun olduğunun farkına varır.
Karşı tarafı kendine bağımlı etmek
Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve duygusal istismar biçimidir. Bir kişiyi düşüncelerini, anılarını ve çevresinde meydana gelen olayları sorgulamaya zorlayarak manipüle etme eylemidir.
Gaslighting, çoğunlukla narsist bireylerin uyguladığı, kişiye kendi gerçekliğini sorgulatan sinsi ve bazen gizli bir duygusal istismar türüdür. Kişi, sizi düzenli olarak manipülasyona maruz bırakarak zamanla kendinizden şüphe etmenizi sağlar. Gaslighting, kasıtlı olsun veya olmasın, bir manipülasyon biçimidir. Patronlar, aileler, arkadaşlar da dahil olmak üzere birçok tür ilişkide gaslighting görülebilir fakat en yıkıcı gaslighting, ikili ilişkilerde görülenidir.
Gaslighting yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan birey şu üç aşamayı sırasıyla izler: idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma. Baskın olma ve manipüle etme amacındaki birey, ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp hayran olma safhasıyla gaslightingin üç aşamasından ilki olan idealleştirmeyle işe başlar. Bir sonraki ve en zor olan evre değersizleştirme evresi, bu evrede hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye evriltilir. Son evre olan gözden çıkarma evresinde ise mağdur terk edilerek yeni arayışlar içine girilir. Bu dikteye maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilirler.
Gözlemleri ve düşünceleri sürekli yalanlanan kurban, belli bir zaman sonra kendi zihnine düşman hale geliyor. Her yapacağı hareketin, her kuracağı cümlenin, her düşüncesinin yanlış olacağını düşünmeye başlıyor ve karar alma yetisini kaybediyor. Zamanla kendine olan şüphesi iyice artan kurban, bütün kontrolü karşı tarafa bırakıp iyiden iyiye kendi köşesine çekiliyor. İşler bu noktaya kadar geldiğinde geri dönülmesi iyice imkansızlaşan bir yola girmiş olan kişi, çevresinde güvenebileceği tek insan olarak karşısındakini görüyor ve o ne isterse onları yapmaya başlıyor.
İlişkinizde gaslighting izleri
Gaslightingin baskın tarafına has bazı özellikler:
1. Söylediği bir şeyi söyledikten sonra, kendi cümleleri ile yüzleştirildiğinde ‘Ben asla öyle bir şey demedim’
2. Sizi üzüp kırarak ağlattığında ise ‘ Sen çok duygusalsın, başkaları görse bu halimize gülerdi’
3. Defalarca belli bir söylem ya da davranıştan rahatsız olduğunuzu söylediğiniz halde o, bunu tekrarlayıp tekrar sizi üzdüğünde de ‘Çok abartıyorsun, çok dramatiksin’ gibi şeyler söyler. Gaslightingde mağdur olan taraf ise, arkadaşlardan ve ailesinden izole hisseder ayrıca bir şeylerin yanlış gittiğini hisseder fakat bunun ne olduğunu belirleyemez. Partnerinin olumsuz davranışları için başta kendisine sonra çevresine bahaneler uydurur. İşler ters gittiğinde her zaman kendini suçlar ve sık sık hata yaptığını düşünerek özür diler. İlişkiniz içinde gaslighting olabilir mi? Yukarıdaki belirtiler eğer ki bu yönde bir şüpheniz varsa size yol gösterici olabilir tabii siz de gaslighting yapan tarafta olabilirsiniz. Sonuçta kasıtlı ya da kasıtsız bir manipülasyondan bahsediyoruz. Dilerim hiç kimse hiçbir ilişkisinde gaslighting yaşamaz. Sevgiyle kalın… Mukaddes Gezer
1. Söylediği bir şeyi söyledikten sonra, kendi cümleleri ile yüzleştirildiğinde ‘Ben asla öyle bir şey demedim’
2. Sizi üzüp kırarak ağlattığında ise ‘ Sen çok duygusalsın, başkaları görse bu halimize gülerdi’
3. Defalarca belli bir söylem ya da davranıştan rahatsız olduğunuzu söylediğiniz halde o, bunu tekrarlayıp tekrar sizi üzdüğünde de ‘Çok abartıyorsun, çok dramatiksin’ gibi şeyler söyler. Gaslightingde mağdur olan taraf ise, arkadaşlardan ve ailesinden izole hisseder ayrıca bir şeylerin yanlış gittiğini hisseder fakat bunun ne olduğunu belirleyemez. Partnerinin olumsuz davranışları için başta kendisine sonra çevresine bahaneler uydurur. İşler ters gittiğinde her zaman kendini suçlar ve sık sık hata yaptığını düşünerek özür diler. İlişkiniz içinde gaslighting olabilir mi? Yukarıdaki belirtiler eğer ki bu yönde bir şüpheniz varsa size yol gösterici olabilir tabii siz de gaslighting yapan tarafta olabilirsiniz. Sonuçta kasıtlı ya da kasıtsız bir manipülasyondan bahsediyoruz. Dilerim hiç kimse hiçbir ilişkisinde gaslighting yaşamaz. Sevgiyle kalın… Mukaddes Gezer
