İş Kanunu haftalık normal çalışma süresini en fazla 45 saat olarak belirleyerekbu süreyiaşan çalışmaların fazla mesai sayılacağını zikretmektedir. Buna ek olarak yerleşik Yargıtay içtihatları uyarıncagünlük 11 saati aşan çalışmalar da üstelik haftalık çalışma süresine bakılmaksızın fazla mesai sayılmaktadır.
İş Kanunu fazlaya dair çalışmaların bazı sınırlamalar dahilinde yapılabileceğini söyler.Söz gelimi 18 yaşını doldurmamış işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. Yine ilgili yönetmelik uyarınca gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. Bunların yanında maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altında yapılanlarında çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. Aynı şekilde günde 7,5 saat veya daha az çalışılması gereken işlerde çalışanlarave olağanüstü hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla mesai yaptırılamaz.
İş Kanunu İşçilerin gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceğini söyler. Fakat, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.Bir yılda 270 saat fazla mesai yapmış olan işçiyeartık fazla mesai yaptırılamaz. Zira kanun fazla mesainin süresini bir yılda 270 saatle sınırlamıştır.
Bir işyerinde fazla çalışmaya karar verecek ve uygulayacak olan kişi, işveren veya işveren vekilidir.Ancak zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla mesailer hariç fazla mesai için işverenin işçinin yazılı onayını alması gerekir. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.
İstihdamın esnekleştirilmesi bakımından yaygın olarak başvurulan çalışma şekillerinden biri de kısmi süreli (Part-Time)çalışmadır. Normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi halindekısmi süreli çalışmadan söz edilebilir. Fazla Çalışma Yönetmeliğinde, kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin fazla çalışma yapması yasaklanmıştır. Yasağa rağmen, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi fazla çalışma yapmış olması halinde, yapmış olduğu fazla çalışmasının karşılığı ücretini talep edebilecektir. – Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.
–. (Bkz. Fazla Mesai İçin İşçinin Onayı Gerekir mi ?) Bu şekilde onayı alınmamış işçiye fazla çalışma yaptırılamaz. (Bkz. Onayı Olmadan Fazla Mesaiye Zorlanan İşçi İşten Ayrılıp Tazminat İsteyebilir) önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği hekim raporuyla belgelenen işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. İş Kanunun 102/c maddesi uyarınca onayı olmadan fazla çalıştırılan her işçi için işverene ayrı ayrı 285 TL idari para cezası uygulanır.
–
İş Kanunu İşçilerin gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceğini söyler. Fakat, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.Bir yılda 270 saat fazla mesai yapmış olan işçiyeartık fazla mesai yaptırılamaz. Zira kanun fazla mesainin süresini bir yılda 270 saatle sınırlamıştır.
Bir işyerinde fazla çalışmaya karar verecek ve uygulayacak olan kişi, işveren veya işveren vekilidir.Ancak zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla mesailer hariç fazla mesai için işverenin işçinin yazılı onayını alması gerekir. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.
İstihdamın esnekleştirilmesi bakımından yaygın olarak başvurulan çalışma şekillerinden biri de kısmi süreli (Part-Time)çalışmadır. Normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi halindekısmi süreli çalışmadan söz edilebilir. Fazla Çalışma Yönetmeliğinde, kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin fazla çalışma yapması yasaklanmıştır. Yasağa rağmen, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi fazla çalışma yapmış olması halinde, yapmış olduğu fazla çalışmasının karşılığı ücretini talep edebilecektir. – Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.
–. (Bkz. Fazla Mesai İçin İşçinin Onayı Gerekir mi ?) Bu şekilde onayı alınmamış işçiye fazla çalışma yaptırılamaz. (Bkz. Onayı Olmadan Fazla Mesaiye Zorlanan İşçi İşten Ayrılıp Tazminat İsteyebilir) önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği hekim raporuyla belgelenen işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. İş Kanunun 102/c maddesi uyarınca onayı olmadan fazla çalıştırılan her işçi için işverene ayrı ayrı 285 TL idari para cezası uygulanır.
–
