Kültür ve Turizm Bakanlığı Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Samsun’un Terme ilçesine bağlı Akçaykaracalı köyünde kaçak kazılar sırasında ortaya çıkan önemli arkeolojik bulgularla ilgili kritik bir karar aldı. 30 Ekim 2025 tarihli toplantıda alınan karara göre, hazineye ait 104 ada 2 parsel ile tapulama harici dere yatağı içerisinde kalan kayalık alanda tespit edilen yapısal izlerin, “yunak veya değirmen arkı” olmaktan öte açık hava tapınım merkezi (kült alanı) niteliği taşıdığı belirlendi.
Bölge Kurulu, alanın 2863 sayılı yasa kapsamında 1. derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmesine karar verdi. Bu tescille birlikte bölge, bilimsel kazılar dışında tamamen korunacak alan statüsüne kavuşmuş oldu.
Müze Müdürlüğünün İncelemesi Kararı Başlattı
Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 01.03.2024 tarihli yazısı, Terme 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin kaçak kazıya ilişkin dosyası ve müze uzmanlarının arazi incelemeleri bu sürecin temelini oluşturdu.
Uzmanlar, dere yatağı içerisinde yer alan kayalık alanda ana kaya üzerine oyularak yapılmış:
Kare ve dikdörtgen formlu oyuklar
Kanal ve su yönlendirme yapıları
Basamak düzenleri
Hayvan betimli çizimler
gibi özgün arkeolojik unsurların bulunduğunu raporladı. Alanın tüm bu özellikleriyle dinsel ritüellere ev sahipliği yapmış olabileceği değerlendirildi.
Alan ‘Kült Merkezi’ Niteliğiyle Tescillendi
Bölge Kurulu uzmanlarının 20.08.2025 tarihli raporu, alanın “yunak/değirmen arkı” değil, çok daha eski bir kült merkezinin parçası olduğunu ortaya koydu. Bu rapor doğrultusunda kurul, bölgenin 1. derece arkeolojik sit statüsüne alınmasını oy birliğiyle kabul etti.
Hazırlanan yeni sit sınırları 1/2000 ölçekli haritaya işlendi ve belirlenen koordinatlar kurul tarafından onaylandı. Ayrıca sit fişi de uygun bulundu.
Bu karar, alanın izinsiz müdahaleye kapatılması ve koruma sürecinin resmî olarak başlaması anlamına geliyor.
Kaçak Kazı Alanları Kapatılacak
Kararda, söz konusu bölgede kaçak kazı yapan kişiler hakkında Terme 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yürütülen soruşturmanın sürdüğü belirtildi. Bu nedenle yeniden bir soruşturma açılmasına gerek görülmedi; ancak dosyanın sonucunun kurul müdürlüğüne bildirilmesi istendi.
Bölgede kaçak kazı sonucu açılan çukurların, adli makamların onayının ardından Müze Müdürlüğü denetiminde kapatılmasına karar verildi. Böylece hem ziyaretçi güvenliği sağlanacak hem de doğal ve arkeolojik doku zarar görmeyecek.
Alan İçin Geçiş Dönemi Koruma Esasları Belirlendi
Koruma Kurulu, alanda koruma amaçlı imar planı hazırlanana kadar geçerli olacak Geçiş Dönemi Koruma Esasları ve Kullanma Şartlarını da karara bağladı. Buna göre:
1. Yapılaşma Kesinlikle Yasak
Alan, bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak. Hiçbir yapılaşma yapılamayacak, imar planında da “aynen korunacak alan” olarak işlenecek.
2. Bilimsel Kazı Harici Kazı Yasak
Her türlü kazı faaliyeti yasak. Zorunlu altyapı çalışmaları ancak Müze Müdürlüğü ve kurul değerlendirmesiyle yapılabilecek.
3. Tarımsal Faaliyetler Sınırlandırıldı
Yeni tarımsal araziler açılamayacak. Yalnızca mevcut mevsimlik tarım faaliyetlerine sınırlı olarak izin verilebilecek. Seracılık ise kurulun uygun görüşüyle sürdürülebilecek.
4. Malzeme Alımı, Ocak Açılması Yasak
Alandan taş, toprak, kum alınması; maden, taş, tuğla ocaklarının açılması kesin olarak yasaklandı. Alana çöp, moloz veya benzeri atık dökümü de kesin şekilde engellendi.
5. Ziyaretçi Üniteleri İçin Kurul Onayı Şart
Alan içindeki ören yerlerinde düzenleme ve ziyaretçi kullanımına yönelik üniteler (WC, bekçi kulübesi, bilet gişesi vb.) yalnızca kurul onayıyla yapılabilecek.
6. Tevhit ve İfraz Koşullu
Parsel birleştirme veya ayırma işlemleri, kültürel dokuya zarar vermemesi şartıyla kurul iznine tabi olacak.
7. Koruma Amaçlı İmar Planı Üç Yıl İçinde Hazırlanacak
Valilik veya belediye üç yıl içinde koruma amaçlı imar planını hazırlamak zorunda olacak. Zorunlu hallerde süre kurul kararıyla uzatılabilecek.
Yorumlar
Kalan Karakter: