En Az 18 Gazeteci Cezaevinde
1 Nisan 2025 itibarıyla gazetecilik faaliyetleri nedeniyle en az 19 gazeteci tutuklu bulunuyordu. Raporun açıklandığı tarih itibarıyla bu sayı 18’e geriledi. Son bir yılda toplam 29 gazeteci tutuklandı, altısı ev hapsine mahkûm edildi. 313 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı, 123’ü gözaltına alındı, 90 gazeteci ise ifadeye çağrıldı.
Gazetecilere Yönelik Fiziksel ve Hukuki Baskılar Artıyor
Toplam 212 davada 311 gazeteci yargılandı. Bu davalardan 196’sı ceza, 16’sı ise tazminat talepli özel hukuk davalarıydı. Sonuçlanan yargılamalarda gazetecilere toplamda 137 yıl 23 gün hapis cezası verildi, 57 gazeteci beraat etti. Ayrıca toplam 162 bin TL’ye yakın adli para cezası kesildi.
Fiziksel saldırılar da hız kesmedi: 56 gazeteci saldırıya uğradı, 90’ı sözlü olarak tehdit edildi. Üç basın kurumuna saldırı düzenlendi, üçü hedef gösterildi.
Dezenformasyon Merkezi Yetkisi İptal Edildi, Ancak Faaliyet Sürüyor
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı bünyesindeki Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, Anayasa Mahkemesi’nin yetki iptal kararına rağmen çalışmalarına devam etti. Gazeteciler, özellikle kamuoyunu ilgilendiren konularda bilgiye ulaşmakta ciddi zorluklar yaşamaya devam ediyor.
Siyasi Krizlerde Medya Hedefte
Raporda, 2024 yerel seçimleri sonrası Van Büyükşehir Belediyesi Başkanı Abdullah Zeydan’a mazbata verilmemesi ve Mart 2025’te İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından yaşanan gelişmeler de yer aldı. Bu süreçte gazetecilere yönelik polis şiddeti arttı. Saraçhane protestoları sırasında yalnızca 19 Mart-1 Nisan tarihleri arasında en az 13 gazeteci darp edildi, yedi gazeteci tutuklandı.
Ayrıca bant daraltmaları, yayın kesintileri ve RTÜK cezalarıyla halkın haber alma hakkı ciddi şekilde kısıtlandı. Bu süreçte dört haber kanalına toplam 21 milyon TL para cezası kesilirken, SZC TV’nin yayını 10 gün boyunca karartıldı.
Sansür ve Erişim Engelleri Yaygınlaştı
2024-2025 döneminde 26 haber sitesine erişim engeli getirildi, 90 haber URL’si sansürlendi, 38 haber içeriği yayından kaldırıldı. RTÜK, 59 ayrı idari para cezası kararı verdi; bu cezaların toplam tutarı yaklaşık 87 milyon TL’yi buldu. En ağır ceza tek seferde Show TV’ye kesilen yaklaşık 12 milyon TL oldu. NOW TV ise toplam 44 milyon TL ile en çok cezalandırılan kanal oldu.
RTÜK, Açık Radyo’nun yayın lisansını iptal ederek 30 yıllık yayın hayatını sonlandırdı. Pek çok toplumsal olayda yayın yasaklarıyla kamuoyunun bilgiye erişimi engellendi.
“Dezenformasyon Yasası” Kapsamında Gazetecilere Soruşturmalar
Ekim 2022’de yürürlüğe giren ve “Sansür Yasası” olarak nitelenen 217/A maddesi kapsamında bugüne kadar en az 67 gazeteci hakkında 85 soruşturma açıldı. Bu soruşturmaların 27’si davaya dönüştü. Sadece bir dava hapis cezasıyla sonuçlanırken, diğerlerinde beraat ya da takipsizlik kararı çıktı. Ancak sürecin yarattığı baskı gazeteciler üzerinde ciddi bir oto-sansüre yol açıyor.
Ekonomik Belirsizlik, Güvencesizlik ve Sendikasızlık
Raporda medya sektöründe çalışanların ekonomik ve sosyal koşullarına da yer verildi. Gazeteciler arasında işsizlik oranı %18,3 ile genel işsizlik oranının (%8,7) iki katını aştı. TGS, sektörde en fazla toplu iş sözleşmesi imzalayan sendika olmayı sürdürürken, medya işkolundaki sendikalaşma oranı %13,13 ile ülke genelinin altında kaldı.
Yapılan anketler, özellikle yetkisiz işyerlerinde çalışan gazetecilerin ciddi ekonomik zorluklar içinde olduğunu ortaya koydu. Katılımcıların büyük bölümü ay sonunda kredi kartı borcunu kapatamıyor, sosyal ve kültürel etkinliklere bütçe ayıramıyor. Her iki ankette de alım gücünün geçen yıla göre düştüğü belirtildi.
Gazeteciler Meslekten Kopuyor
Her iki ankette de katılımcıların çoğunluğu, daha iyi bir ücret karşılığında mesleği bırakmayı düşündüğünü ifade etti. Ayrıca sektöre dair umutlu olanların oranı oldukça düşük. İş güvencesi ve sosyal haklar konusunda ciddi adımlar atılmadığı sürece basın emekçilerinin sektörde tutunmasının zorlaştığı vurgulandı.
HABER MERKEZİ
