Çölyak hastalığı, gluten alımının ince bağırsakta hasara yol açtığı, genetik olarak yatkın kişilerde ortaya çıkan ciddi bir otoimmün hastalıktır. Dünya çapında 100 kişiden 1'ini etkilediği tahmin ediliyor, ancak yalnızca yaklaşık %30'una doğru teşhis konuyor.
Çölyak hastalığında, bağışıklık sistemi glütenin içinde bulunan maddeleri vücut için bir tehdit olarak algılar ve onlara saldırır.
Bu, ince bağırsağın (bağırsakların) yüzeyine zarar vererek vücudun besinlerden besin alma yeteneğini bozar. Ülkemizde Çölyak hastalığı görülme sıklığı yüzde 1 ile binde 3 arasında değişmekte olup Türkiye’de 250 bin ile 750 bin arasında Çölyak hastası tahmin edilmekte iken ancak yüzde 10’nuna tanı konulduğu dikkate alındığında 25 bin ile 75 bin arasında tanı almış hasta beklenmektedir. Bakanlığımız Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre çölyak tanısı alan hasta sayısı 2016-2017’de 40.703’ dir [1]. Çölyak hastalığının belirtileri ve semptomları büyük ölçüde değişebilir ve çocuklarda ve yetişkinlerde farklılık gösterebilir. Yetişkinler için sindirim belirtileri ve semptomları şunları içerir: İshal, tükenmişlik, kilo kaybı, şişkinlik ve gaz, karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma, kabızlık. Bununla birlikte, çölyak hastalığı olan yetişkinlerin yarısından fazlasında, aşağıdakiler dahil olmak üzere, sindirim sistemiyle ilgili olmayan belirti ve semptomlar vardır: Anemi, genellikle demir eksikliğinden kaynaklı, kemik yoğunluğunun kaybı (osteoporoz) veya kemiğin yumuşaması (osteomalazi), kaşıntılı, kabarcıklı deri döküntüsü (dermatitis herpetiformis), ağız ülserleri, baş ağrısı ve yorgunluk, ayaklarda ve ellerde uyuşma ve karıncalanma dahil olmak üzere sinir sistemi yaralanması, olası denge sorunları ve bilişsel bozukluk, eklem ağrısı, dalağın azalmış işlevi (hiposplenizm) Çölyak hastalığı olan çocukların, aşağıdakiler de dahil olmak üzere sindirim sorunları yaşama olasılığı yetişkinlerden daha fazladır: Mide bulantısı ve kusma, kronik ishal, şişmiş göbek, kabızlık, gaz, soluk, kötü kokulu dışkı. Besin maddelerinin emilememesi şunlara neden olabilir: Bebeklerde gelişme geriliği, diş minesinde hasar, kilo kaybı, anemi, sinirlilik, kısa boy, gecikmiş ergenlik, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme güçlükleri, baş ağrıları, kas koordinasyon eksikliği ve nöbetler gibi nörolojik semptomlar görülebilir. Çölyak Hastalığı Tedavisi: Çölyak hastalığının tedavisinde ilk ve en önemli adım gluten tüketimini bırakmaktır. Vücudunuzun glutene tepki verme şeklini değiştiremezsiniz, ancak glutenin bu reaksiyonu tetiklemesini önleyebilirsiniz. Gluten yemeyi bıraktığınızda, ince bağırsağınız iyileşmeye başlayacak ve kısa sürede besinleri tekrar emebilecektir. İnce bağırsağınızı hasar vermemek için ömür boyu katı bir şekilde glutensiz diyet sürdürmelisiniz. Gluten; arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda ve bun tahıl grubunu içeren tüm besinlerde bulunur. Çölyak hastaları bu besinleri tüketmemeye özellikle dikkat etmelidir. Etiket okumayı çok iyi bilmelidir. Bu tahılları içermeyen bazı gıdalarda da çapraz bulaş sebebiyle gluten görülebilir. Bu yüzden etiketinde glütensizdir yazmadıkça o ürünü tüketmemelisiniz. Kaynak:
1) https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-haberler/may%C4%B1s-d%C3%BCnya-%C3%A7%C3%B6lyak-g%C3%BCn%C3%BC.html#:~:text=9%20May%C4%B1s%20D%C3%BCnya%20%C3%87%C3%B6lyak%20G%C3%BCn%C3%BC
Bu, ince bağırsağın (bağırsakların) yüzeyine zarar vererek vücudun besinlerden besin alma yeteneğini bozar. Ülkemizde Çölyak hastalığı görülme sıklığı yüzde 1 ile binde 3 arasında değişmekte olup Türkiye’de 250 bin ile 750 bin arasında Çölyak hastası tahmin edilmekte iken ancak yüzde 10’nuna tanı konulduğu dikkate alındığında 25 bin ile 75 bin arasında tanı almış hasta beklenmektedir. Bakanlığımız Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre çölyak tanısı alan hasta sayısı 2016-2017’de 40.703’ dir [1]. Çölyak hastalığının belirtileri ve semptomları büyük ölçüde değişebilir ve çocuklarda ve yetişkinlerde farklılık gösterebilir. Yetişkinler için sindirim belirtileri ve semptomları şunları içerir: İshal, tükenmişlik, kilo kaybı, şişkinlik ve gaz, karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma, kabızlık. Bununla birlikte, çölyak hastalığı olan yetişkinlerin yarısından fazlasında, aşağıdakiler dahil olmak üzere, sindirim sistemiyle ilgili olmayan belirti ve semptomlar vardır: Anemi, genellikle demir eksikliğinden kaynaklı, kemik yoğunluğunun kaybı (osteoporoz) veya kemiğin yumuşaması (osteomalazi), kaşıntılı, kabarcıklı deri döküntüsü (dermatitis herpetiformis), ağız ülserleri, baş ağrısı ve yorgunluk, ayaklarda ve ellerde uyuşma ve karıncalanma dahil olmak üzere sinir sistemi yaralanması, olası denge sorunları ve bilişsel bozukluk, eklem ağrısı, dalağın azalmış işlevi (hiposplenizm) Çölyak hastalığı olan çocukların, aşağıdakiler de dahil olmak üzere sindirim sorunları yaşama olasılığı yetişkinlerden daha fazladır: Mide bulantısı ve kusma, kronik ishal, şişmiş göbek, kabızlık, gaz, soluk, kötü kokulu dışkı. Besin maddelerinin emilememesi şunlara neden olabilir: Bebeklerde gelişme geriliği, diş minesinde hasar, kilo kaybı, anemi, sinirlilik, kısa boy, gecikmiş ergenlik, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme güçlükleri, baş ağrıları, kas koordinasyon eksikliği ve nöbetler gibi nörolojik semptomlar görülebilir. Çölyak Hastalığı Tedavisi: Çölyak hastalığının tedavisinde ilk ve en önemli adım gluten tüketimini bırakmaktır. Vücudunuzun glutene tepki verme şeklini değiştiremezsiniz, ancak glutenin bu reaksiyonu tetiklemesini önleyebilirsiniz. Gluten yemeyi bıraktığınızda, ince bağırsağınız iyileşmeye başlayacak ve kısa sürede besinleri tekrar emebilecektir. İnce bağırsağınızı hasar vermemek için ömür boyu katı bir şekilde glutensiz diyet sürdürmelisiniz. Gluten; arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda ve bun tahıl grubunu içeren tüm besinlerde bulunur. Çölyak hastaları bu besinleri tüketmemeye özellikle dikkat etmelidir. Etiket okumayı çok iyi bilmelidir. Bu tahılları içermeyen bazı gıdalarda da çapraz bulaş sebebiyle gluten görülebilir. Bu yüzden etiketinde glütensizdir yazmadıkça o ürünü tüketmemelisiniz. Kaynak:
1) https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-haberler/may%C4%B1s-d%C3%BCnya-%C3%A7%C3%B6lyak-g%C3%BCn%C3%BC.html#:~:text=9%20May%C4%B1s%20D%C3%BCnya%20%C3%87%C3%B6lyak%20G%C3%BCn%C3%BC