Bahşişler sigortaya bildirilir mi?

Bahşiş karşılığı çalışma sistemi otoparktan restorana; sinema, tiyatro, konser salonu, otel, pansiyon, lokanta, gazino, kahvehane gibi işyerlerinde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatı açısından ise bahşişin ücret niteliği taşıyıp taşımadığı süre gelen bir tartışma konusudur. Bahşişin verildiği işyerinde ücret karşılığı çalışan işçilerin Sigorta Primine Esas Kazancının nasıl tespitinin edileceği tartışmanın bir ayağını oluşturmaktayken, işverenin işyerinde herhangi bir ücret ödemeksizin sadece müşterilerden alınan bahşişler kapsamında çalışanların durumu ise bir diğer merak uyandıran konudur.
Hizmet akdinin oluşmasında ücretin önemli bir yer tuttuğu açıktır. Bahşiş karşılığı çalışanların işverenden ücret almayıp müşterilerden bahşiş şeklinde para almaları işçi ile işveren arasında bir akit olmadığı anlamı taşımaz. Yapılan hizmetin karşılığının üçüncü şahıslar tarafından ödenmesi, akdin mahiyetini de değiştirmez. Buna göre, alınan bahşiş ücret sayılır ve hizmet akdiyle çalıştıkları kabul edilen bahsi geçen iş görenler de 5510 sayılı Kanun’un 4-a kapsamında sigortalı sayılırlar. Öte yandan sadece bahşiş ile çalışanların elde ettikleri bahşişlerin tutarının tespiti zordur. Bu nedenle işyerlerinde işverenden ücret almayıp yalnızca müşterilerden bahşiş alanların sigorta priminin, asgari ücret üzerinden bildirilmesi gerekmektedir.
İş yaşamında sadece bahşiş ile çalışan sigortalıların yanında belirli bir ücrete ek olarak alınan bahşişlerin toplamı ile çalışanlara da rastlamak mümkündür. Bu durumda çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimi yapılacak olan Sigorta Primine Esas Kazancın tespitinin nasıl yapılacağına dair Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin şu kararı yol gösterici niteliktedir.
10. Hukuk Dairesinin, 2021/12473 Numaralı Kararına konu olayda garson olarak çalışan davacı aldığı bahşişlerin de bordrolara yansıtılmasını ve eksik yatırılan sigorta primlerinin artırılarak düzeltilmesini istemiştir. İlk olarak Bölge Adliye Mahkemesince “Somut olayda, bahşişin işveren tarafından verilen bir ücret olmadığı gerekçesiyle prime esas kazanç tespiti talebinin reddine karar verilmiştir.” Ancak Yargıtay: İşverence toplanıp çalışanlara dağıtıldığını belirlenmesi halinde, bahşişin de prime esas kazanç unsuru olarak değerlendirmeye konu edilebileceği yargısal içtihatlarla kabul edilmektedir. (Y.10.HD’nin 2016/365-2637 E.K., 2015/15981-17779 E.K., 2016/3716-4231 E.K.) demek suretiyle şartların oluşması halinde bahşişin prime esas kazanca dahil edilmesi gerekeceği yönünde hüküm kurmuştur. İşverenlerin ve çalışanların sigorta bildirimleri konusuna ihtimam göstermeleri muhtemel hak kayıpları ve cezalardan konun taraflarını koruyacaktır