Bayramda çalışmanın karşılığı olarak serbest zaman verilemez

Dinlenmek çalışanların anayasal hakkıdır. 1982 Anayasasının 50. maddesinde dinlenme hakkının kapsamı açıklığa kavuşturularak, ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartlarının kanunla düzenleneceği belirtilmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu ise Kanunun kapsamındaki işyerleri bakımından, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

İş Kanunumuzun 47’nci maddesindeki nispi emredici nitelikteki kurala göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmamak işçinin hakkıdır. Öte yanda kanun koyucu işçinin çalışması halinde, bu çalışmaya ne şekilde bir hukuki sonuç bağlanacağını da öngörmüştür. Mevzuata göre, ulusal bayram ve genel tatil gününde çalışan işçiye çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerekmektedir.

Kanunda ulusal bayram ve genel tatil günlerindeki çalışmalar için herhangi bir denkleştirme kuralına yer verilmemektedir. Ayrıca mevzuat, fazla çalışmada olduğu gibi serbest zaman verilmesine ilişkin bir düzenlemeyi de bünyesinde barındırmamaktadır. İşçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışacağı iş sözleşmesi ile kararlaştırılabilir yahut işçiden buna ilişkin ayrıca muvafakat alınabilir. Tarafların işçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışacağına dair anlaşmaları da mümkündür. Kural gereği bu çalışmanın karşılığı da işçiye çalıştığı günün karşılığı için ayrıca bir yevmiye tutarında ücret ödenmesidir.
İşçinin, çalışmış olduğu genel tatil günlerine ilişkin ücretinin ödenmeyip karşılığında serbest zaman kullandırılması uygulamada sıkça yapılan hatalardandır. İşçinin yaptığı genel tatil günlerine ait çalışmaların, fazla çalışma alacağı niteliğinde kabul edilerek karşılığında işçiye serbest zaman kullandırılmasına oldukça yaygın şekilde rastlanılmaktadır. Ancak, ulusal bayram ve genel tatil günleri, dayanışma, birlik ve beraberlik günleri olup, diğer günlerden farklı bir özellik gösterir. Bu günlerde bayramlaşma, sosyalleşme, aile ve toplumun diğer bireyleri ile birlikte zaman geçirme gibi manevi birtakım ihtiyaçların giderilmesi söz konusudur. İşçinin açık onayı olmadığı sürece, ulusal bayram veya genel tatil gününde çalışmanın, diğer herhangi bir günde çalışmamak suretiyle telafisi mümkün değildir. Bu nedenle konusu ulusal bayram ve genel tatil alacağının işçiye zamlı ücret olarak ödenmesi gerekmektedir.