Çalışanlar arasında ayrımcılık yapılamaz

Çalışma hayatında yapılan işin niteliğine göre çalışanların “beyaz yaka” ve “mavi yaka” olarak tasnif edildiğini duymuşsunuzdur. Beyaz yakalı çalışanlar, şirketlerin yönetim ve icraat kısmında görev alırken mavi yakalı çalışanlar ise şirket düzeninin devam etmesinden sorumludur. Yani “beyaz yaka” terimi ile daha çok ofis çalışanları kast edilmekteyken; “mavi yaka” üretimdeki işçiler için kullanılan bir terimdir.
Anayasamız herkesin; dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğunu zikreder. Eşitlik ilkesinin gereği olarak vatandaşlar ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittirler. Eşitlik ilkesinin gereğini yerine getirmek aynı zamanda, devletin vatandaşlarına karşı anayasal vazifesidir
İş ilişkisinde de dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. Sözgelimi işverenin keyfi olarak, tam süreli çalışanı ile kısmi süreli çalışan işçisine ayrı muamelede bulunması söz konusu olamaz. Öte yandan işveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, kadın işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında ve sözleşmeye dayalı yükümlülüklerin yerine getirilmesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret belirleyemez.
İş mevzuatında beyaz yakalı işçi mavi yakalı işçi ayrımı bulunmamaktadır. Bu nedenle çalışanlar arasında fazla çalışma ve bayram genel tatil ücretleri bakımından farklı oranların uygulanması İş Kanunu’nun 5. maddesine aykırılık oluşturur. Yargıtay kararları da bu yöndedir.
Ayrımcılıkla karşılaşan işçinin işveren tarafından yapılan ayrımcılığın ağırlığına göre dört aylık ücret miktarınca ayrımcılık tazminatı talep etme hakkı bulunmaktadır. Hemen hatırlatmak gerekir ki burada ayrımcılık tazminatı için esas alınacak ücret, “asıl ücret” olup ücrete ek olarak verilen prim, ikramiye ve paraya dair sosyal yardımlar tazminata dâhil edilmezler. İşverenin ayrımcılık yaptığının tespiti halinde tazminatın yanı sıra 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 99/1-a maddesine göre, idari para cezasına çarptırılacağı da unutulmamalıdır.