Çocuk Hakları

Merhaba Sevgili Okur;
“Anne, bu hafta çocukların haklarını yazar mısın?” dedi 4. Sınıf öğrencisi olan kızım. “Neden, özellikle bu konuyu istedin?” diye sorduğumda okulda bu konuyu işlediklerini ve herkesin bu konuda bilgi sahibi olmasının önemli olduğunu iletti.
“Küçüktür, nasılsa anlamaz” diye yok saydığımız çocuk hakları saygı duyulması gereken ve özen gösterilmesi gereken bir alan sevgili okurlar. Her birinin hakkı olduğunu bilmek, haklarının sınırlarını aşmamak çoğu kez büyükler olarak atladıklarımızın arasında sanırım.
“Peki, nedir bu çocuk hakları” derseniz? Dünya üzerindeki tüm çocukların; yaşama, barınma, sağlık ve eğitim gibi temel alanlarda ve fiziksel, psikolojik ya da cinsel sömürü gibi durumlara karşın korunmaları üzere doğuştan sahip oldukları hakların her birini kapsayan evrensel bir kavramdır.
Aslına bakarsanız, tüm dünyadaki ülkelerde yer alan yetişkinler ve hükümetlerde çocuk haklarını korumakla yükümlüdürler. Fakat pek çok çocuk bulundukları yerlerde çocuk haklarının engellendiği durumlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu noktada çocuk haklarının yeteri kadar korunmadığı yaşanılan bazı olaylarda gözükmektedir. Şiddete maruz kalmaları, yeteri kadar beslenemedikleri, barınma sorunu yaşamaları, çocuk yaşta çalışmak zorunda kalmaları gibi…
1989 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile belirtilen çocuk haklarının dört temel ilkesi vardır ve bunlar şöyledir:
Ayrımcılık yapmama: Dinleri, ırkları veya yetenekleri ne olursa olsun; ne düşündükleri veya söyledikleri gözetilmeksizin; kültürleri ne olursa olsun; kız veya erkek, zengin veya fakir fark etmeksizin TÜM çocukların hakları vardır.
Çocuğun üstün yararı: Çocukları etkileyebilecek yönde verilen her karar veya yapılan her işlem her zaman için onların üstün yararına öncelik tanımalıdır.
Çocuğun varlığını ve gelişimini sürdürmesini sağlama: her çocuğun doğal olarak yaşama hakkı vardır. Onlara gelişmeleri ve potansiyellerini gerçekleştirebilmeleri için her fırsatın temin edilmesi, karar verme yetkisine sahip bireylerin sorumluluğundadır.
Katılım: Çocuklar kendi yaşam ve tecrübelerinin uzmanlarıdır ve kendilerini etkileyecek kararlarda onlara danışılması gerekmektedir. Her çocuğun kendi düşüncesini ifade etme hakkı vardır ve haklarının en iyi şekilde nasıl korunacağı ve yerine getirileceğine ilişkin tavsiye ve değerli bilgiler verebilirler.
Toplam 54 maddeden oluşan çocuk hakları sözleşmesini ülkemiz ise 1995 yılında yürürlüğe almıştır. Tamamıma ulaşmak isterseniz Unicef sayfasından bakabilirsiniz.
Her birey haklarını bilir ve her yetişkinde bu hakları korumak için mücadele ederse çocuklarımızın daha iyi şekilde yaşaması mümkündür. Bu amaç için çocuklarımızın haklarını da geleceğimize yön verecek kararlarda yer vermeyi unutmayalım lütfen.
Bu hafta sizlere YKY dan çıkan “Çocuk Olmaya .hakkım .var” çocuk kitabını okumanızı tavsiye ederim.
Kaynakça: Unicef.org. “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme” Erişim: 17.05.2023
Sevgilerimle
Çocuk Kitabı Yazarı Işık SARAÇ