Erteleme davranışıyla nasıl başa çıkabiliriz?

Zaman zaman hepimizin yapmamız gereken görevleri “Akşam/yarın/haftaya/seneye yaparım” diyerek erteleriz. Bazen ertelenen işler gelecekle ilgili planlamalar, doktora gitmek gibi önemli işler olabildiği gibi oda toplamak, ödev yapmak, telefon araması yapmak gibi günlük hayattaki işler de olabilir. Bu ertelemeler günlük hayatımızı olumsuz yönde etkilemiyorsa ertelemenin bir sorun olduğunu söyleyemeyiz. Ancak bu erteleme davranışı sürekli bir hal aldıysa ve artık günlük hayatı etkiliyor, akademik başarıyı ve iş performansı olumsuz etkiliyorsa bir sorun haline dönüşmüştür. Yapılması gereken işleri köşede bırakıp, önceliği olmayan işlerle vakit harcandığında ertelenen işler zamanla üst üste birikir ve işin içinden çıkılmaz bir hal alır. Bu durum sık yaşandığında ise kişide kaygı, yetersizlik, suçluluk, çaresizlik, umutsuzluk duygularına sebep olabilir. Bir süre sonra bu duygular daha çok ertelediğimiz bir kısa döngüye dönüşür ve erteledikçe daha çok erteleriz. Bu erteleme davranışı kişide daha büyük kaygılar, kronik stres, depresyon ve öfke patlamalarına dönüşebilir işlerimizi, ilişkilerimizi olumsuz yönde etkileyebilir.

Ertelemenin Nedenleri
Ertelenen işe başlamak için yeterli motivasyon bulmada zorlanma, gerçekçi olmayan beklentiler, tamamen hatasız yapma isteği(mükemmeliyetçilik),çalışma alışkanlıkları, beğenilmeme korkusu, reddedilme, yapılması gereken işin ne olduğunu anlamama, gerekli donanım ve bilgiye sahip olmama, başaramama ve bitirememe kaygısı, konsantre olamama, zaman yönetimi yetersizliği gibi nedenler erteleme davranışına neden olmaktadır.

Erteleme ile Başa Çıkma Yolları
• Erteleme davranışının üstesinden gelebilmek için öncelikle neyi, neden ve hangi şartlarda ertelediğinizi anlamak önemlidir. Ertelediğiniz işleri önem sırasına göre listeleyip ertelemek için ne gibi sebepler bulduğunuzu araştırın. Bunlar gerçek engeller mi yoksa mazeret mi?
• Kendinize “Bu işi ertelemek bana ne kazandırıyor?” diye sorup ertelemenin ikincil kazançlarını belirleyebilirsiniz.
• Ertelediğiniz işle ilgili eksik olan donanım ve bilginizi tamamlamaya çalışabilirsiniz.
• Ertelemenize neden olan kaygılarınızla baş etmek için olumsuz gerçek olmayan düşüncelerinizi, gerçekçi ve olumlu düşünceler ile değiştirin. Örneğin “Başarısız olacağım” yerine “Elimden geleni yapacağım” şeklinde düşünmek.
• Konulan hedeflerin gerçekçi ve somut olmasına önem gösterilmelidir. Bu hedeflere ulaşmak için küçük adımlar atın. Mükemmeliyetçi ve katı hedefler kaygınızı ve üzerinizdeki baskıyı artırır.
• Yapacağınız işe başlamak için istek ve motivasyon beklemeden harekete geçmelisiniz.

Uzm. Klinik Psikolog Duygu Engin
www.psikologduyguengin.com