Mirasın reddi işlemleri

SORU 1: Mirasın Reddi ve Türleri Nedir?
Mirasın reddi, Türk Medeni Kanun’un 605-618 maddeleri arasında düzenlenmiştir.MK 605. madde de iki türlü ret hali görülmektedir: Bunlardan birincisi mirasın reddinin asılolan şeklidir. Bu ret şeklinde mirasçının, mirasın reddine dair açık bir irade beyanı aranır. Mirasın reddinin ikinci şekli ise, miras bırakanın ödemeden aczinin açıkça belli veya resmen tespit edilmiş olmasıdır.
Biz bu yazımızda mirasın gerçek reddi hakkında bilgiler vereceğiz.
Gerçek ret, terekenin yasal ve atanmış mirasçılarının, kanunda öngörülen şartlara uyarak; mirası kabul etmemek hususundaki isteklerini sözlü veya yazılı olarak sulh mahkemesine bildirmeleridir.
SORU 2: Kimler Mirasın Reddini İsteyebilir?
Yasal ve atanmış mirasçılar mirası reddedebilirler. Tam fiil ehliyetine sahip olanlar tek başlarına ret hakkını kullanabilirler. Ret beyanında bulunan mirasçı eğer tam ehliyetsiz ise, onun bu hukukî işlemi kural olarak kesin hükümsüz olacaktır. Eğer tam ehliyetsiz mirasçı velayet altında ise ret açıklamasının onun adına, velâyet hakkına sahip olan yasal temsilcisi tarafından gerçekleştirilmesi gerekecektir. Tam ehliyetsiz eğer vesayet altında ise, ret hakkı onun adına kanuni temsilcisi tarafından kullanılır. Ancak kullanılan bu ret hakkının hüküm ifade edebilmesi için vesayet ve denetim makamlarından gereken izinlerin alınması gerekecektir.
Ancak ret beyanında bulunacak kişi ile kanunî temsilcinin yararları çatışırsa, bu durumda kanunî temsilci atanan kişiye sulh mahkemesi tarafından TMK. m. 426/2 gereğince Vesayet makamı veya kanunda gösterilen diğer hallerde ilgilisinin isteği üzerine veya re’sen temsil kayyımı atar.
SORU 3: Ret Beyanının Hukuki Niteliği Nedir?
Mirasın kayıtsız ve şartsız reddine ilişkin beyan; bozucu yenilik doğurucu niteliktedir. Mirasın kayıtsız ve şartsız reddine ilişkin beyan sulh hakimine ulaştıktan sonra, bu beyandan tek taraflı olarak dönülemez. Ancak şartlar mevcut ise, BK madde 31 uyarınca reddin iptali davası açılabilir.
SORU 4: Ret Beyanın Şekli ve Mahkemece Yapılacak İşlemler Nelerdir?
Ret beyanı yazılı ya da sözlü olarak yapılabilir. Mirasın reddi beyanı, mirasın açıldığı yerde bulunan sulh hukuk mahkemesine yapılacaktır. Yetkili mahkemenin de miras bırakanın en son yerleşim yeri mahkemesi olduğu belirlemiştir. Yani, mirası reddetmek isteyen, ayırtım gücü taşıyan ve ergin olan mirasçı, miras bırakanın son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesine yazılı veya sözlü olarak tek taraflı, kayıtsız ve şartsız bir irade beyanı ile başvurarak mirası reddedebilir.Yapılan beyan sulh mahkemesi tarafından bir tutanakla tespit edilip, mahkemedeki özel kütüğe işlenir.
TMK’ nın 609/2 maddesi; “Reddin kayıtsız ve şartsız olması gerekir.” hükmüne yer vererek ret beyanın içeriğinin ne şekilde olacağını düzenlemiştir.Reddin hukukî sonuç doğurabilmesi için; şart içermemesi, hiçbir şüphe ve tereddüte yer vermeyecek şekilde açık, kesin ve net bir şekilde olması gerekmektedir. Bu kuralın da tek istisnası TMK’ nınmd. 614′ de düzenlenen; mirasın sonra gelen mirasçılar yararına reddidir. Buna göre;”Mirasçılar, mirası reddederken, kendilerinden sonra gelen mirasçılardan mirası kabul edip etmeyeceklerinin sorulmasını tasfiyeden önce isteyebilirler.”
Bu durumda ret keyfiyeti o mirasçılara resmen tebliğedilir. Bu mirasçıların da bir ay içindemirası kabul etmemeleri halinde miras onlar tarafından da reddedilmiş sayılır.
SORU 5: Mirasın Reddi Hangi Süre İçinde Yapılmalıdır ve Süre Ne Zaman Başlar?
TMK’ nın 606. maddesine göre; miras, üç ay içinde ret olunabilir. Ret beyanı bu süre içinde sulh hakimine varmalıdır. Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe mirasbırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için mirasbırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar.TMK’ nın 615. maddesinde özel bir durum düzenlenmiştir, bu maddeye göre; “Önemli sebeplerin varlığı halinde sulh hakimi, yasal ve atanmış mirasçılara tanınmış olan ret süresini uzatabilir veya yeni bir süre tanıyabilir. ”Denmektedir.
SORU 6:Yasal Mirasçılardan Birisi Mirası Reddedecek Olursa, Bu Mirasçının Miras Payı Ne Olacaktır?
Mirasçılardan birisi mirası reddedecek olur ise, bunun hissesi TMK’ nın 611/1 maddesi hükmüne göre “Yasal mirasçılardan biri mirası reddederse onun payı, miras açıldığı zaman kendisi sağ değilmiş gibi, hak sahiplerine geçer.” Yani diğer mirasçılara intikal eder.
TMK’ nın 608/3 maddesi; “Ret sonucunda miras daha önce mirasçı olmayanlara geçerse; bunlar için ret süresi, önceki mirasçılar tarafından mirasın reddedildiğini öğrendikleri tarihten işlemeye başlar.”Bu madde de mirasçılar hakkında ret süresinin başlangıcını göstermektedir. Bu fıkraya göre ret işlemi sonucu mirasçı olan şahıslar için ret süresi, mirasın ret edildiğinin öğrenildiği tarihtir.
SORU 7: Mirasın Reddinin Geri Alınması Mümkün Müdür?
Ret yenilik doğuran bir irade açıklaması olduğu için, sulh hakimine ulaştığı andan itibaren hüküm doğurur ve bu andan sonra geri alınamaz. Geçerli olan bir reddin normal şartlarda geri alınması ancak belli şartlar dahilinde mümkündür.
Bunlardan birisi,bütün mirasçıların rıza göstermeleri ile ret beyanının geri alınmasıdır.Diğer bir durum ise İİK’ nın 183. maddesinde bahsedilen haldir. Bu maddeye göre; Bir tereke 180 inci madde mucibince tasfiye halinde bulunur ve tasfiyenin kapanmasından evvel mirasçılardan biri gelerek mirası kabul eylediğini bildirirse borçların ödenmesi için mirasçının teminat göstermesi mukabilinde mahkeme tasfiyeyi durdurur. Yukarıda belirtilen hallerin dışında ret beyanının hata, hile ve tehdit hallerinden herhangi biriyle sakatlanması halinde DE B.K’ nın 23. ve 31. maddeleri uyarınca ret beyanının iptali mümkündür.

AVUKAT EZGİ ENGİN