RÜÇHAN HAKKI

SORU 1: Rüçhan Hakkı Nedir?
Rüçhan hakkı tam anlamıyla ortaklıkların bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların öncelikle katılma hakkıdır. Söz konusu hak, hisse senedine bağlı ‘Yeni Pay Alma Kuponları’ karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır.
SORU 2: Rüçhan Hakkının Özellikleri ve Kullandırma Esasları Nedir?
TTK 461. maddesi, anonim şirketlerde rüçhan hakkını ve kullanım esaslarını düzenler. Buna göre rüçhan hakkı, her pay sahibinin sahip olduğu, şirketin yeni çıkardığı payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre alma hakkıdır. Maddenin gerekçesi, yeni pay alma hakkının belirlenmesinde payların itibarî değerinin esas alınacağını açıkça ifade eder.
TTK m. 461/2. fıkrası yeni pay alma hakkını güçlendiren, dolayısıyla pay sahibini koruyan dört ilkeye yer verdiğini belirtir ve bu ilkeleri şu şekilde sıralar:
Rüçhan hakkı esas sözleşme ile sınırlandırılamaz ve kaldırılamaz. Yeni sisteme hakim olan düşünce bu hakkın kaldırılmamasının, hatta sınırlandırılamamasının gerekli olduğu, ancak bu yola istisnaen gidilebilmesidir. İstisnanın uygulanması söz konusu ise, genel kurul somut olayın özelliklerine göre kararını vermelidir. Esas sözleşmede yer alacak ve hakkı kaldırmaya ya da sınırlandırmaya olanak veren genel bir hüküm bu temel düşünce ile çelişirdi.
SORU 3: Rüçhan Hakkı (Sermaye Arttırımına Katılma Hakkı) Sınırlandırılabilir mi?
Genel kurulun sermaye artırımına ilişkin kararıyla, ortakların yeni payları almaya ilişkin rüçhan hakkı ancak haklı sebeplerin varlığında ve 621. Maddenin 1. Fıkrasının e bendinde öngörülen nisapla sınırlandırılabilir veya kaldırılabilir. Özellikle, işletmelerin, işletme kısımlarının, iştiraklerin devralınması ve işçilerin şirkete katılmaları haklı sebep olarak kabul edilebilir. Bu sınırlama suretiyle hiç kimse haklı görülemeyecek şekilde yararlandırılamaz veya kayba uğratılamaz.
SORU 4: Rüçhan Hakkının Kullanılması İçin Bir Süre Var Mıdır?
Rüçhan hakkının kullanılabilmesi için en az 15 gün süre verilir.
SORU 5: Rüçhan Hakkı Süresinde Kullanılmazsa Ne Olur?
TTK m.591/3'e göre rüçhan hakkının kullanımı için ortaklara en az 15 günlük süre verilmelidir ancak bu süre en az süre olduğu için uzatılabilir. Rüçhan hakkının kullanımı için verilen süre hak düşürücü süre olduğundan bu sürede kullanılmaya rüçhan hakkı ortadan kalkar.
SORU 6: Rüçhan Hakkı Kullanılmazsa Ne Olur?
Paylara ait kullanılmayan rüçhan hakkı müdür tarafından eşit işlem ilkesine aykırı olmayacak şekilde diğer pay sahiplerine veya şirket dışından 3. Kişilere kullandırılır.
Av. Ezgi ENGİN