BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNDE DENEME SÜRESİ

İş güvencesi hükümlerinin yürürlüğe girmesiyle belirli - belirsiz süreli iş sözleşmesi ayrımının önemi daha da artmıştır. Objektif nedenlerin varlığı söz konusuysa ve sözleşme açık veya örtülü olarak süreye bağlanmışsa belirli süreli iş sözleşmesinden söz edilebilmesi mümkündür. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 430'uncu maddesinde, esaslı nedenlerin varlığı yenilemeler için öngörülmüş ve on yıldan uzun süreli belirli süreli iş sözleşmesi yapılamayacağı kabul edilmiştir.
Mevzuatımızda yer alan düzenlemeler “işçinin” niteliğine göre sözleşmenin belirli ya da belirsiz süreli olarak değerlendirilmesi imkânını ortadan kaldırmıştır. Öte yandan, yapılan işin niteliği belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmesi için önem arz etmektedir. Belirli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak “belirli süreli iş sözleşmesi” yapılabilecektir.4857 sayılı İş Kanunu'nun 11' inci maddesinde, esaslı bir neden olmadıkça belirli süreli iş sözleşmelerinin birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamayacağı kuralı ile bir ölçüde koruma sağlanmak istenilmiştir. Belirli süreli iş sözleşmesinin yapılması ve yenilenmesi, işçinin iş güvencesi dışında kalması sonucunu doğurmamalıdır.
Deneme süresi 4857 sayılı Kanuna göre en çok iki ay olabilir. Ancak toplu iş sözleşmeleriyle en çok dört aya kadar uzatılmasına imkân tanınmıştır. Deneme süresinin amacı işçi veya işverenin önceden karşı tarafa haber vermek veya herhangi bir tazminat ödemek zorunda kalmadan, iş sözleşmesini feshetme imkânı vermesidir. Bu nedenle, deneme süresi içinde işten ayrılan işçi veya işçiyi işten çıkaran işveren karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir.
4857 sayılı İş Kanunu iş ilişkisinin süreye bağlı olarak yapılmadığı hallerde sözleşmenin belirsiz süreli sayılacağını ana kural olarak ortaya koymuştur. Kanunun 11. Maddesinde yer alan şu hüküm bunun açık delilidir: “İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir. Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir. Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar” şeklinde düzenleme ile bu konudaki esaslar belirlemiştir.
Deneme süresi açısından iş sözleşmenin Belirli süreli veya belirsiz süreli olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi de 2020/6610 Kararında bu doğrultuda görüş belirtmiş ve “belirli süreli iş sözleşmelerinde, 4857 sayılı Yasanın 15 inci maddesinde değinilen sürenin aşılmaması koşuluyla deneme süresi konulabilir” hükmünü vermiştir.