GAZETECİLERE KIDEM TAZMİNATI TAVANI UYGULANMAZ

Türkiye’de basın çalışanlarının çalışma ilişkilerini özel olarak düzenleyen ilk metin, gazetecilik mesleğini kurumlaştırmak hedefiyle 1938’de çıkarılan 3511 sayılı Basın Birliği Kanunu’dur. Gelişen süreçte, gazetecilerin “fikir işçisi” olarak nitelenmesi sonucunda, gazetecilerin hakları; İş Kanunu’ndan farklı bir yerde mevzuatta yer almış ve 13 Haziran 1952’den bu yana yürürlükte olan “5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun” ile düzenlenmiştir. Tarih içerisinde 04.01.1961 tarihinde kabul edilen 212 sayılı Kanun ile büyük bir değişikliğe uğramış olan Basın İş Kanunu’ndan söz edilirken günümüzde 5953 sayılı Kanun yerine 212 sayılı Kanun ifadesini kullanımına rastlamak mümkündür.
Türk hukuk sistemine ilk kez, 1936 tarihli ve 3008 sayılı İş Kanunu’yla girmiş olan kıdem tazminatı; kanunda belirtilen asgari bir çalışma süresini dolduran işçinin iş akdinin yine kanunda sayılan nedenlerden herhangi biriyle son bulması halinde, işçiye veya mirasçılarına kıdemi ve ücreti dikkate alınarak işverence ödenmesi gereken bir miktar paradır. İşçinin bir işveren için çalıştığı süre içinde işyerine yapmış olduğu katkı, yıpranması, tekrar bir işe girene kadar yaşadığı güçlüklerin düşünülmesi ve geçmiş hizmetlerine karşılık işverence yapılan bir ödeme olan “Kıdem Tazminatı” na hak kazanmak için Kanunda sayılan şartların oluşması gerekmektedir. Tarihi serüveninde işçinin Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işyerinde çalışması gereken asgari süre İş Kanunlarında önce 5 yıl iken daha sonra bu süre önce 3 yıla ve son olarak bugünkü kıdem tazminatı uygulaması esas olan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi gereği 1 yıla kadar düşürülmüştür.
5953 sayılı Kanunun 6. ve 11. Maddeleri gazeteciler için kıdem tazminatı hakkını düzenlemektedir. Kanun, gazetecilerin kıdem tazminatını hak edebilmeleri için “en az beş yıllık” çalışma süresi aramıştır. Gazetecinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için meslek kıdeminin en az 5 yıl olması şarttır. Ancak, bir defa 5 yıllık kıdemin kazanılması durumunda her bir işveren yanında yeni bir 5 yıl kıdem şartının aranmayacağı da unutulmamalıdır. Gazetecinin meslek kıdemi, gazetecinin meslekte geçirdiği toplam süreyi ifade eder. Kıdem tazminatı ve yıllık izin bakımından meslek kıdemi, gazetecinin gazetecilik mesleğine ilk girişinden itibaren geçerli olmaktadır.
5953 sayılı Kanunu kıdem tazminatında tavan uygulaması bakımından da İş Kanunundan ayrışmaktadır. İş Kanunu gereği kıdem tazminatı ödemelerinde bir tavan tutar belirlenmiştir. Bu tavanın yıllık miktarı, Devlet Memuru Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez. Basın İş Kanununda ise böyle bir hüküm yer almadığından ödemeler temel ücret üzerinden kıdem tazminatı tavan sınırı olmaksızın yapılabilmektedir. Bu vesileyle doğru haberin topluma ulaşması için gece gündüz demeden emek veren tüm gazeteci dostlarımın '10 Ocak Gazeteciler Gününü' kutluyorum.