Stajyer çalıştırmak zorunlu mu?

Türkiye GSMH’sı 1950’den bu yana dönem dönem büyük ekonomik krizler sonucu önemli düşüşler göstermiş olsa da uzun dönem ele alındığında yüksek büyüme hızları ile büyümeye devam etmiştir. Ülke ekonomisinin gelişimine paralel olarak işyeri büyüklükleri de artmış ve iş yeri büyüklüğü arttıkça işverenler aradıkları meslekleri yapacak personel teminde zorlanmaya başlamışlardır. Türkiye İş Kurumu tarafından gerçekleştirilen 2021 yılı İşgücü Piyasası Araştırmasına göre 2 ve daha fazla istihdamlı işyerlerinde eleman temininde güçlük çektiğini bildiren işyeri oranı yüzde 5,1 iken bu oran 20’den fazla çalışanı bulunan işyerlerinde yüzde 10,6’ya çıkmıştır. Aynı araştırma sonucuna göre personel temininde güçlük çekilmesinin en önemli iki nedeni olarak gerekli mesleki beceriye/niteliğe sahip eleman bulunamaması ve yeterli iş tecrübesine sahip eleman bulunamaması sıralanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında aktif iş hayatı öncesinde okulda, kazanılan akademik bilgilerin çalışma hayatında deneme imkânı sunan staj uygulamalarının hem işverenler hem de iş arayanlar için ne denli önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmaktadır.
İşletmelerde staj yapacak olan öğrencilerin sosyal sigorta primleri bağlı bulunduğu eğitim kurumlarınca yatırılmakta olduğundan işletmelere bu manada bir yük gelmemektedir. Ancak iş kazası ve meslek hastalığı durumunda işletmelerin çeşitli hususlarda sorumlulukları olduğunu bilmek gerekir. Örneğin işverenler istihdam edecekleri stajyerler için iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almakla ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanunu gereğince stajyerlere eğitim vermekle yükümlüdürler..
Stajyerler çalışma koşulları ve mesai saatleri diğer çalışanlardan farklı olarak 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilmiştir. Stajyerlerin çalışma koşulları Staj yapacağı alana ve stajın türüne göre farklılık gösterir.Söz gelimi sanayi sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinde staj yapacak 18 yaşından küçük personeller 4857 sayılı iş kanununun 73. Maddesi gereğince saat 22:00’den sonra çalıştırılamazlar. İşverenin tıpkı diğer çalışanlarında olduğu gibi stajyer çalışanına da eşit davranma konusunda yükümlülüğü vardır ve stajyerlere, tıpkı diğer çalışanlarda olduğu gibi din, dil, ırk, cinsiyet vb.. dolayısıyla ayrımcılık yapılamaz.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 18 inci maddesinde yer alan hüküm gereği 10 ve üzeri personel çalıştıran her işletme için stajyer çalıştırmak zorunludur. Çalıştırılacak stajyer sayısının tespitinde işletmenin istihdam ettiği personel sayısı belirleyici rol oynar. Bu noktada işletmenin çalışan sayısının en az %5’i az oranında stajyer alımında bulunması gerektiğini belirtmek isterim. Ayrıca 10 ve daha fazla öğrenci için beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak işletmelerde usta öğretici belgesine sahip bir personelin bulunması gerektiği de unutulmamalıdır. Son olarak vurgulamak istediğim konu ise Kanunu’nun 24’üncü maddesi gereğince: “ On ve daha fazla personel çalıştıran ve Bakanlıkça işletmelerde mesleki eğitim kapsamına alınan, ancak, beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler ise, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim süresince her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin net tutarının 1/3’ü nispetinde, yirmi ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3’ü nispetinde Saymanlık hesabına para yatırmakla yükümlü” olduklarıdır. Ülkeyi muasır medeniyet seviyesinin üzerine taşıma yolunda gençlerimizi geleceğe meslekleriyle hazırlamak için toplumun her bir ferdine görev düştüğünü hatırlatıyor bu vesileyle vefatının 84. Yıl dönümünde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü bir kez daha rahmet, minnet ve özlemle anıyorum.