1703 yılından renkli bir fotoğraf "Kilitbahir" SESTOS in EUROPA , Olfert Dapper – Description exacte des Isles de l’Archipel (Amsterdam, 1703)

Ege Adaları ve Kıbrıs Üzerine 17. Yüzyılın En Kapsamlı Eserlerinden Biri olan 1703 tarihli kitap yalnızca Ege adalarını değil, aynı zamanda Çanakkale Boğazı’nın iki kıyısını da göz alıcı gravürlerle belgeleyen eşsiz bir eserdir.

17. yüzyılın önemli coğrafyacı ve ansiklopedistlerinden Olfert Dapper’in bu başyapıtı, Doğu Akdeniz coğrafyasını hem metinsel hem de görsel olarak dönemi için olağanüstü bir ayrıntı seviyesinde sunar.

Kitapta yer alan gravürlerden biri, başlığı “Sestos” olarak verilmiş olsa da, betimlenen yer bugünkü Kilitbahir köyüdür. Çanakkale Boğazı’nın en stratejik noktasında bulunan bu Osmanlı yerleşimi, gravürde bütün ihtişamıyla karşımıza çıkar. Özellikle Fatih Sultan Mehmet tarafından 1463 yılında inşa ettirilen, yonca planlı ve benzersiz mimarisiyle öne çıkan Kilitbahir Kalesi gravürün merkezinde son derece belirgin bir biçimde yer almaktadır. Kalenin iç içe halka şeklindeki savunma duvarları, yüksek ana kulesi ve limanı kontrol eden sur hattı, Dapper’in çağdaşlarının gözlemleri doğrultusunda son derece doğru bir şekilde resmedilmiştir.

Gravürde Boğaz’ın dalgalı sularında ilerleyen Osmanlı ve Avrupa gemileri, kıyıya yanaşan kayıklar ve liman hareketliliği, 17. yüzyıl Akdeniz dünyasında Çanakkale’nin askeri ve ticari önemini çarpıcı bir şekilde yansıtır. Kalenin ardında, bugün Kilitbahir köyünü oluşturan yerleşimin eski evleri yamaca doğru dizilmiştir. Gravürün en üst kısmında ise dönemin haritacılarının karakteristik şerit yazısıyla “Sestos in Europa” ibaresi yer alır; antik kaynaklardaki adıyla Sestos, Osmanlı dönemindeki Kilitbahir ile özdeşleştirilmiş ve böylece tarihsel süreklilik gösterilmiştir.

Olfert Dapper’in eseri, yalnızca Ege adaları üzerine yazılmış en kapsamlı 17. yüzyıl kaynaklarından biri olmakla kalmaz; aynı zamanda Çanakkale Boğazı’nın tarihî peyzajını da en erken görsel belgelerden biri olarak günümüze taşır. Kilitbahir Kalesi’nin bu derece ayrıntılı betimlendiği gravürler son derece nadirdir, bu yönüyle hem bölge tarihi hem de Osmanlı askeri mimarisi açısından büyük değer taşır.