Tasavvuf yolculuğunda, hiçlik ve heplik makamları, Hakk'a (Allah'a) ulaşma yolunda aşılanması gereken iki önemli merhaledir. Bu makamlar, birbirini tamamlayan ve zıtlıkları barındıran kavramlardır. Anlayışları tam olarak kavramak için her iki makama da ayrı ayrı değinmek gerekir.
Hiçlik Makamı: Kulun nefsini ve benliğini sıfıra indirmesi, yani kendi varlığını Hakk'ın varlığı yanında yok sayması halidir. Bu makamda kul, tüm zaaflarını, kusurlarını ve sınırlamalarını kabul ederek, mutlak acizliğini fark eder. Dünyaya ve dünyevi nimetlere olan bağlılıklardan kurtulur, Hakk'a tam bir teslimiyet içinde olur.
Hiçlik makamına ulaşan kul, kibir, gurur, kendini beğenmişlik gibi olumsuz duygulardan arınmıştır. Hakk'ın büyüklüğü ve kudreti karşısında ne kadar aciz olduğunu hisseder ve O'na olan muhabbeti ve saygısı artar. Bu makamda kul, Hakk'ın tecellilerine açık hale gelir ve O'nun varlığını her an ve her yerde hissetmeye başlar.
Heplik makamı: Kulun Hakk'ın tecellilerini her şeyde görmesi ve O'nunla bir bütün olduğunu hissetmesidir. Bu makamda kul, vahdet-i vücut anlayışına ulaşır ve tüm varlıkların Hakk'ın birer yansıması olduğunun bilincine varır.
Heplik makamına ulaşan kul, her şeyde Hakk'ı görür. Bir çiçekte güzelliği, bir kuşta özgürlüğü, bir insanda sevgiyi Hakk'ın tecellisi olarak algılar. Bu makamda kul, kainata hayranlıkla bakar ve her şeye şükreder.
Hiçlik ve heplik makamları, birbirini tamamlayan ve zıtlıkları barındıran kavramlardır. Hiçlik makamında kul, kendi varlığının yokluğunu hissederken, heplik makamında ise Hakk'ın varlığında yok olduğunu hisseder. Bu iki makam bir araya geldiğinde kul, gerçek benliğini keşfeder ve Hakk'a ulaşır.
Hiçlik makamı olmadan heplik makamına ulaşmak mümkün değildir. Çünkü kul, önce kendi nefsinin ve benliğinin acizliğini kabul etmeli, Hakk'a tam bir teslimiyet içinde olmalıdır. Heplik makamı ise hiçlik makamının bir sonucudur. Kul, nefsini sıfırladıktan sonra Hakk'ın varlığında yok olduğunu hisseder ve her şeyde O'nu görmeye başlar. Bu makamları anlamak ve yaşamak, kulun Hakk'a ulaşmasına ve gerçek benliğini keşfetmesine yardımcı olur. Allah hepimize sırasıyla ve layıkıyla bu makamlara ulaşmayı ve idrak edip hal durumuna geçirmeyi nasip etsin inşallah…
Emel Uğur Kırıcı
