Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre vatandaşların ikametlerini sürekli yaşadıkları yerde göstermeleri gerekmektedir. Kişilerin adres bildirimine ilişkin işlemlerde, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 50’nci maddesine göre yazılı beyan esastır. Ülkemizde vatandaşlarımızın ve yasal statüde bulunan yabancıların tüm adres tescil işlemleri Nüfus Müdürlükleri ve İl Göç İdaresi Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir.
Ancak; icra borçlarından kaçmak isteyen, çocuğunu istediği okula kayıt ettirmek isteyen, yasal statüde bulunmasına rağmen başka birtakım sebeplerle fiilen yaşamadığı yeri ikamet adresi olarak göstermek isteyen kişilerin gerçeğe aykırı adres beyanında bulunduğunu sıkça görmekteyiz.
Peki gerçeğe aykırı adres bildiriminde bulunanlara yönelik hukuken ne tür yaptırımlar düzenlenmiştir?
Tebligat Kanunu’nda yer alan düzenlemeye göre; Tebligat, tebliğ yapılacak şahsa bilinen en son adresinde yapılır. Bilinen en son adresin tebligata elverişli olmadığının anlaşılması veya o yerde tebligat yapılamaması hâlinde, muhatabın adres kayıt sisteminde bulunan yerleşim yeri adresi, bilinen en son adresi olarak kabul edilir ve tebligat buraya yapılır. Tebligat Kanunu’nun 53. Maddesi gerçeğe aykırı adres ve isim beyanında bulunmanın cezai hükmünü düzenlemiştir, buna göre “Bu Kanun mucibince tebligat yapılması gereken hallerde bir kimse kendisine veya başkasına ait isim veya adresi yanlış olarak bildirir ise fail hakkında altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
5490 sayılı Nüfus Kanunun 67. Maddesine göre “Gerçeğe aykırı yerleşim yeri veya cüzdan talep belgesi veren köy veya mahalle muhtarları ile herhangi bir işlem sebebiyle nüfus müdürlüğüne gerçek dışı beyanda bulunanlar ve bunlara tanıklık edenler altı aydan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Adrese ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeyen ve yasaklara aykırı hareket eden kamu görevlileri 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun kamu idaresinin güvenirliğine ve işleyişine karşı suçlara ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.” 5490 sayılı Kanunun 68 inci maddesi uyarınca 2024 yılı için; Adres bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen kişilere 451,00 TL, Gerçeğe aykırı adres beyanında bulunan kişilere ise 9441,00 TL idari para cezası yaptırımı uygulanmaktadır.
Resmi Bir Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyanda Bulunma Suçu (TCK 206). Buna göre; “Bir resmî belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”
Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçunun işlenmesiyle o belgenin fonksiyonlarını yerine getirebilme imkanı ortadan kalkmış olur. Bu sebeple de suçla korunan hukuki değer esasen kamu güvenidir. Ayrıca kamunun varlığına güvendiği ve çeşitli hukuki sonuçlar bağlanan belgenin düzenlenmesindeki yalan beyanla kamusal güven sarsılmış olur.
Av. Ezgi ENGİN
