Merhaba Sevgili Okur;
Bugün sizlere yediğimiz bir yemeğin farklı tarifle nasıl yapılacağını anlatmak istedim. Yalnız ufak bir detayla bu tarifi anlatacağım. Malumunuz biz çocuk gelişimcilerin yemek malzemeleri kitaplar. Bende bugün sizlere kitapların dünyasına farklı bir bakış açısı ile nasıl bakarız ve aslında hep okuduğumuz bir kitabı nasıl farklı açıdan ele alıp inceleriz kısmına değineceğim.
Son günlerde yaptığım araştırmalarda kitapların kelimelerine, içeriklerine, yazılışlarına, resimlerine bakarken çocuk kitaplarında coğrafya ve konum kavramlarının ne kadar önemli olduğuna denk geldim. Ve her zaman okuduğumuz kitapları incelerken aslında kitapların içerisine yerleştirilmiş bu kavramlara ait resimlerin çocuk gelişim sürecinde ne kadar etkili olduğunu gördüm.
Bir çocuğun gelişim sürecinde çocuğun olduğu konumu benimsemesi için çocuğun öncelikle özelden genele konumunu bilmesi gerekir. Yatağını, odasını, evinin bölümlerini, yaşadığı muhiti ve çevreyi bilmesi gibi.
Çocuklarda okulöncesinde soyut kavram olan sağ ve sol kavramlarını vermek zorken bunu somutlaştırarak nesnenin konumuna göre veya bedeninin mekanda ki konumuna göre tarif etmek daha kolaylaştırıcı olabilir. Mesela önünde, arkasında, yanında, yukarısında, altında gibi konum belli eden kavramlar çocuklarda okulöncesinde gelişmeyen soyut kavramları somutlaştırır ve çocuk konumunu şekillendirir. Ayrıca çocuk bedenini mekanda konumlandırırken bunu yapmış olduğu fiziksel aktiviteleri ile sağlar. Mesela bedenini tanıması ile bedeninin yukarısında baş, yanlarda kollar, altta bacaklar olduğunun farkına varır. Bedenini ve hareketlerini organize ederek mekanda bedenini konumlandırmayı sağlar.
Çocuk kitaplarını bu kavramları çocuklara verirken kullanmak bizlere rehber olacak materyallerdir. Deniz kıyısında oturan bir çocuğa özelden başlayıp “biz kumsala yakın oturuyoruz” ya da evimizde basamaklar var ise “evimizin ahşap basamakları” diyerek konum kavramını çocuğun kafasında yer edebiliriz.
Genele doğru gittikçe yaşadığı şehir, ülke, diğer dünya ülkeleri ve resimli çocuk atlaslarının kullanımı ile sayfalar üzerindeki imgeler bize yol gösterici olabilir.
Ferit Avcı’nın “Kırmızı Fil’i Gördünüz mü?” kitabını birçok ebeveyn çocuğuna okumuştur. Fakat bu kitabı okurken birçoğumuz kitabı yalnızca ilgi çekici okumaya çalışmış olabiliriz. Okurken kitaba birde coğrafi konum açısından bakmak gerekirse; çocuklarda yer, yön duyularının gelişimine katkı sağlamış oluruz.
Çevre ve konum kavramına yönelik Fibula Yayıncılıktan çıkan “Benim Ülkem Meraklısına Türkiye Atlası” kitabı, Domingo Yayınlarından çıkan “Atlas” kitabını çocuklarınızla incelemenizi tavsiye ederim.
Sevgilerimle,
Çocuk Kitabı Yazarı Işık SARAÇ